ကမၻာ့အိမ္သာမ်ားေန႔

Imagine life without a toilet. No toilets in your home or at work, no public toilets, no toilets anywhere. Imagine the mess. Imagine the disease.

အိမ္သာမရွိတဲ့ လူေနမႈဘ၀ကို စဥ္းစားၾကည့္။ အိမ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အိမ္သာမရွိရင္၊ အမ်ားသံုးအိမ္သာမရွိရွင္၊ ဘယ္ေနရာမွာမွ အိမ္သာမရွိရင္၊ ညစ္ပတ္လိုက္မည္ျဖစ္ျခင္း၊ ၿပီးေတာ့ ျဖစ္လိုက္မယ့္ ေရာဂါ။ စဥ္းစားသာၾကည့္ေပေတာ့။

တစ္ခါက ပညာရွိအမတ္ႀကီး ဦးေပၚဦးကို ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္းက ေမးလိုက္တယ္။ ငေပၚဦးေရ--ငါကိုယ္ေတာ္ရွင္ျမတ္ နန္းသစ္ယာသစ္တည္ေထာင္လိုတဲ့ စိတ္ရွိေတာ္မူသကြဲ႔။ နန္းသစ္ယာသစ္တည္တဲ့အခါ ဘယ္အေဆာက္အဦးကို တင္တည္ေဆာက္သင့္သလဲ သံေတာ္ဦးတင္စမ္း ဆိုေတာ့၊ ဦးေပၚဦးက ေလွ်ာက္ထားလိုက္တယ္၊ မွန္လွပါ၊ ေရေျမ႕ရွင္မင္းတရား၊ နန္းသစ္ယာသစ္ တည္လိုပါလွ်င္ အိမ္သာကို အလွ်င္ေစာစြာ တည္ေဆာက္သင့္ေၾကာင္းပါဘုရား တဲ့။

အဲဒီေလွ်ာက္ထားခ်က္ကို မေက်နပ္လို႔ ဘုရင္ႀကီးက၊ ဟဲ့ ငေပၚဦး ဒီေလာက္အေရးႀကီးၿပီး က်က္သေရရွိတဲ့ နန္းသစ္ယာသစ္တည္မည့္ကိစၥမွာ ဘာမွ အေရးမပါ၊ က်က္သေရမရွိတဲ့ အိမ္သာကို အလွ်င္တည္ေဆာက္ရမယ္ဆိုတဲ့မင္းစကားက မေတာ္မေလွ်ာ္လိုက္ေလကြယ္။ ေမာင္မင္းစကားကို ျပန္ျပင္ေလွ်ာက္ရင္ ေကာင္းမယ္၊ လို႔ စိတ္ဆိုးဆိုးနဲ႔ အမိန္႔ရွိလိုက္တယ္။ ဦးေပၚဦးကလဲ မွန္လွပါ မင္းႀကီး၊ အကြ်န္ႏုပ္ေလွ်ာက္ထားခ်က္ မမွားေၾကာင္း အခ်ိန္တန္ရင္သိလာပါလိမ့္မည္ဘုရား လို႔ျပန္ေလွ်ာက္ထားလိုက္တယ္။ ဘုရင္ႀကီးလဲ မေက်မနပ္နဲ႔ ဆိတ္ဆိတ္ပဲေနေတာ္မူလိုက္ရတယ္။

ဒီလိုနဲ႔ ေနာက္တစ္လႏွစ္လေလာက္ၾကာတဲ့အခါက်ေတာ့ ဘိုးေတာ္ဦး၀ိုင္း ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းစုန္ၿပီး ခရီးသြားစရာေပၚလာတယ္။ ေရယာဥ္နဲ႔ သြားရမွာမို႔ ယာဥ္ပ်ံေတာ္ကို ျပင္ဆင္ဖို႔ ဦးေပၚဦးကို တာ၀န္ေပးလိုက္တယ္။ ဦးေပၚဦးလဲ မင္းတရားစီးနင္းလိုက္ပါမည့္ ယာဥ္ပ်ံေတာ္ကို လွလွပပျပင္ဆင္ထားတယ္။ ေနာက္ၿပီး ယာဥ္ေပၚမွာရွိတဲ့ အကာကြယ္မွန္သမွ်ကိုလဲ ဖယ္ရွားပစ္ခိုင္းထားတယ္။ ခရီးထြက္မည့္ေန႔ေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ ခရီးရွည္မို႔ ယာဥ္ေပၚမွာပြဲေတာ္တည္ႏိုင္ေအာင္ စားေတာ္ကဲႀကီးကိုပါ ေခၚလာခဲ့တယ္။

တိုတိုပဲေျပာၾကပါစို႔။ ဒီလိုနဲ႔ ဧရာ၀တီျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္းစုန္ၿပီး ခရီးထြက္လာခဲ့ၾကတယ္။ ျမစ္ေၾကာင္းအလယ္ေလာက္ေရာက္တဲ့အခါက်ေတာ့ မင္းႀကီးက ဗိုက္ဆာလာလို႔ ပြဲေတာ္တည္မည့္အေၾကာင္း အမိန္႔ရွိေတာ္မူတယ္။ ဦးေပၚဦးလဲ ဒီအခြင့္အေရးကို ေစာင့္ေနတာဆိုေတာ့ စားေတာ္ကဲႀကီးနဲ႔လက္၀ါးရိုက္ၿပီး မင္းႀကီးစားေတာ္ခြက္ထဲမွာ အန႔ံအရသာ မထင္ရွားတဲ့ ၀မ္းႏႈတ္ေဆးအနည္းငယ္စီထည့္ထားလိုက္တယ္။မင္းႀကီးလဲ ျမစ္ေၾကာင္းအတိုင္းတိုက္ခတ္လာတဲ့ သန္႔ရွင္းလတ္ဆတ္တဲ့ ေလႏုေအးေတြကို ရွဴရိုက္ရင္း ဗိုက္ဆာဆာနဲ႔ အားပါးတရ သံုးေဆာင္ေတာ္မူတယ္။

ပဲြေတာ္တည္ၿပီး အခ်ိန္အတန္ၾကာတဲ့အခါမွာေတာ့ မင္းႀကီးဗိုက္ထဲေရာက္ေနတဲ့ ၀မ္းႏႈတ္ေဆးေတြက အစြမ္းျပလာလို႔ မင္းႀကီးမေနႏိုင္မထိုင္ျဖစ္ၿပီး အိမ္သာတက္ခ်င္ေၾကာင္းအမိန္႔ရွိတယ္။ ဦးေပၚဦးလဲ မင္းႀကီးစီးေတာ္မူသည့္ က်က္သေရရွိလွတဲ့ မဂၤလာယာဥ္ပ်ံေတာ္ေပၚမွာ က်က္သေရမရွိတဲ့ အိမ္သာကို တည္ေဆာက္ထားျခင္းမရွိေၾကာင္း ေလွ်ာက္ထားလိုက္တယ္။ ဘုရင္ႀကီးလဲ ထြက္လုလုျဖစ္ေနတဲ့အတြင္းပစၥည္းေတြေၾကာင့္ ဘာမွအျငင္းအခံုမလုပ္ႏိုင္ရွာေတာ့ပဲ အကာအကြယ္အျမန္လုပ္ဖို႔ အမိန္႔ရွိၿပီး ၀မ္းေတာ္သြားလိုက္ရတယ္။ ၿပီးတဲ့အခါမွ ေဟ့ ငေပၚဦး နန္းသစ္ယာသစ္တည္မည့္ကိစၥမွာ အိမ္သာကို အရင္တည္ေဆာက္ရမယ္ကြဲ႔လို႔ ရႈံ႕မဲ့မဲ့နဲ႔ အမိန္႔ေတာ္ရွိလိုက္ရေတာ့တယ္။

က်ေနာ္တို႔ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြရဲ႕ပါးစပ္မွာ ေခတ္စားတဲ့ ဦးေပၚဦးရဲ႕ လုပ္ကြက္ေလးတစ္ခုေပါ့။ အိမ္သာအေရးႀကီးေၾကာင္းေလးပါ။ က်ေနာ့္ေပးထားတဲ့ ေခါင္းစဥ္ကို ဖတ္ၿပီးတဲ့စာဖတ္သူဟာ က်ေနာ္ဘာေျပာမယ္ဆိုတာ နားလည္ေနပါၿပီ။ က်ေနာ္ ကမၻာ့အိမ္သာမ်ားေန႔အေၾကာင္းေျပာမလို႔ က်ေနာ္မွတ္သားခဲ့ဖူးတဲ့ ဦးေပၚဦးဇာတ္လမ္းနဲ႔ခ်ီလာတာ ဘေလာ့မွာ အေတာ္ေနရာယူသြားတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ခန္႔က်ဥ္းက်ဥ္းပဲ ဆက္လက္တင္ျပပါ့မယ္။

WTO (World Toilet Organization) ကို ၂၀၀၁ ခုႏွစ္မွာ၊ အဖြဲ႔၀င္ (၁၅)ဦးနဲ႔ စတင္ဖြဲ႔စည္းခဲ့ပါတယ္။ အခုခ်ိန္မွာေတာ့ ႏိုင္ငံေပါင္း (၄၇) ႏိုင္ငံမွာ အဖြဲ႔၀င္ေပါင္းမ်ားစြာနဲ႔ လည္ပတ္ေနတဲ႔ အဖြဲ႔အစည္းႀကီးတစ္ခုျဖစ္ေနပါၿပီ။ ရည္ရြယ္ခ်က္ကေတာ့ က်မ္းမာေရးအရ တစ္ကမၻာလံုး ယင္လံုအိပ္သာသံုးစြဲေရးနဲ႔ အိပ္သာေတြကို သန္႔ရွင္းစြာထားေရးအတြက္ ပညာေပးလႈံ႕ေဆာ္ဖို႔ပါ။ WTO အဖြဲ႔ႀကီးရဲ႕ လႈံ႕ေဆာ္မူေၾကာင့္ ကမၻာ့တစ္၀ွန္းရွိ ၿမိဳ႕ႀကီး (၉)ၿမိဳ႕မွာ World Toilet Summits လို႔ေခၚတဲ့ ကမၻာ့အိမ္သာထိပ္သီးညီလာခံ ရွစ္ႀကိမ္နဲ႔၊ World Toilet Expo & Forum လို႔ေခၚတဲ့ ကမၻာ့အိမ္သာအစည္းအေ၀း ႏွစ္ႀကိမ္ ကိုလည္း ေအာင္ျမင္စြာ က်င္းပၿပီးစီးခဲ့ပါၿပီ။

ႏို၀င္ဘာလ (၁၉)ရက္ေန႔ဟာ WTO အဖြဲ႔ႀကီးကို စတင္ဖဲြ႔စည္းထူေထာင္တဲ့ေန႔ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ကို အစဥ္သျဖင့္အမွတ္ရၿပီး ကမၻာသူ ကမၻာသားေတြ မိမိတို႔ရဲ႕ တစ္ကုိယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး၊ အမ်ားသံုးေနရာေတြမွာ သန္႔ရွင္းေအာင္ထားေရးဆိုတဲ့ စိတ္ဓာတ္ေတြကို တိုးတက္ျမင့္မားေစဖို႔ ရည္ရြယ္ၿပီးေတာ့ WTO ကို စတင္ဖဲြ႔စည္းခဲ့တဲ့ အဖဲြ႔ဥကၠ႒ Mr. Spevack က ႏို၀င္ဘာလ (၁၉)ရက္ေန႔ကို ကမၻာ့အိမ္သာမ်ားေန႔အျဖစ္ ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေန႔ကို တစ္ကမၻာလံုးမွာရွိတဲ့ အဖြဲ႔၀င္ေတြက က်င္းပၾကပါတယ္။

ဒါတင္မကေသးပါဘူး။ WTO အဖြဲ႔ႀကီးဟာ ၂၀၀၅ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာ့ပထမဆံုး ကမၻာ့အိမ္သာေကာလိပ္ (World Toilet College) WTC ကိုလဲ ထူေထာင္ခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေကာလိပ္မွာ အိမ္သာဒီဇိုင္းဆဲြပံုေတြ၊ ထိမ္းသိမ္းပံုနည္းစနစ္ေတြ၊ စနစ္တက်သန္႔ရွင္းရပံုေတြ စသည္စသည္ အိမ္သာပိုင္းဆိုင္ရာဘာသာရပ္ ေပါင္းမ်ားစြာကို ေလ့လာပို႔ခ်ေပးတယ္လို႔ သိရပါတယ္။

အထက္ပါ ႀကိဳးပန္းေဆာင္ရြက္မႈေတြေၾကာင့္ WTO အဖြဲ႔ႀကီးကို ၂၀၀၆ ခုႏွစ္မွာ ကမၻာ့စီးပြါးေရးဖိုရမ္မိသားစုျဖစ္တဲ့ Schwab Foundation က Outstanding Social Entrepreneur of the Year လို႔ေခၚတဲ့ ၂၀၀၆ခုႏွစ္ လူမႈစီးပြါးထူးခြ်န္ဆုကို ခ်ီးျမွင့္ခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္မွာလဲ လူမႈစီးပြါးေရးထူးခြ်န္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ပဲ Ashoka Global Fellow လုိ႔ေခၚတဲ့ ကမၻာ့အေသာကအဖဲြ႔၀င္ဆုကို ရရွိခဲ့ျပန္ပါတယ္။

ဒီႏွစ္ ၂၀၀၈ ခု၊ ႏို၀င္ဘာလ၊ (၁၉) ရက္၊ ဗုဒၶဟူးေန႔မွာ က်ေရာက္တဲ့ ကမၻာ့အိပ္သာမ်ားေန႔ကို ဂုဏ္ျပဳတဲ့အေနနဲ႔ က်ေနာ့္ဘေလာ့ရဲ႕ (၁၀၀) ျပည့္ ပို႔စ္ေလးကို တင္ဆက္လိုက္ရပါေၾကာင္း။

(http://en.wikipedia.org/wiki/World_Toilet_Organization) ကို မွီျငမ္းျပဳေရးသားေဖၚျပပါသည္။