ႏွလံုးသြင္းေကာင္းျခင္း

စိတ္ေကာင္းရွိျခင္းကို အဓိကျဖစ္ေစေသာ တရားတစ္မ်ိဳးရွိသည္။ စိတ္ေကာင္းရွိသူဟု အသိအမွတ္ျပဳအပ္သူမွန္သမွ်ကို ေလ့လာၾကည့္ပါက ယင္းသေဘာတရားကို လက္ကိုင္အသံုးျပဳတတ္သူမ်ားျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႔ရွိႏိုင္သည္။ အမွန္စင္စစ္ ယင္းသေဘာတရားသည္ က်ေနာ္တုိ႔သႏၲာန္ (စိတ္အစဥ္)မွာ အသစ္ျဖစ္ေပၚလာေသာတရားကား မဟုတ္။ မိခင္၏၀မ္းဗိုက္၀ယ္ ကိုယ္၀န္တည္စကတည္းက အတူျဖစ္တည္လာခဲ့ေသာ တရားတစ္မ်ိဳးျဖစ္ေၾကာင္း အေရွ႕တိုင္းစိတ္ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ ဘာသာေရးဆရာမ်ားက ဆိုသည္။ ယင္းတရားကို “မနသီကာရ” ဟုေခၚသည္။ “စိတ္ကို လမ္းေၾကာင္းတည့္ေပးေသာတရား”ဟု ဘာသာျပန္ဆိုႏိုင္သည္။ “ႏွလံုးသြင္းမႈ” ဟု တိုက္ရိုက္နားလည္ၾကသည္။

မည္သည့္သတၱ၀ါတို႔၏ ကိုယ္သႏၲာန္ (ကိုယ္သဏၭာန္-ဟူေသာစကားလံုးႏွင့္ အဓိပၸါယ္မတူညီသည္ကို သတိျပဳပါ၊ သဏၭာန္ဟူသည္ ရုပ္ပံုကိုေျပာျခင္းျဖစ္၍ သႏၲာန္ဟူသည္ စိတ္စေသာ ျဖစ္စဥ္တစ္ခုခုကို ေျပာျခင္းျဖစ္သည္၊ ရုပ္ပံုကို ေျပာျခင္းမဟုတ္၊ ထို႔ေၾကာင့္ ကိုယ္+သႏၲာန္ဟူေသာ စကားသည္ ရုပ္+နာမ္ ႏွစ္မ်ိဳးလံုးကို ရည္ရြယ္သည္။ သဏၭာန္သည္ Appearance ျဖစ္၍ သႏၲာန္သည္ process ျဖစ္သည္။) ၌မဆို အာရံုတစ္ခုခုကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး စိတ္အစဥ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေပၚတုိင္း မနသီကာရေခၚ တြဲဘက္တရားတစ္မ်ိဳးသည္ အတူလိုက္ပါၿမဲျဖစ္သည္။ အျပင္ပအာရံုေကာင္းလွ်င္ စိတ္ေကာင္းျဖစ္ေပၚ၍ အျပင္ပအာရံုဆိုးလွ်င္ စိတ္ဆိုးျဖစ္ေပၚတတ္ရကား မနသီကာရ-ေခၚ ႏွလံုးသြင္းမႈသည္လည္း ယင္းစိတ္ေကာင္း/စိတ္ဆိုးတို႔ႏွင့္ အတူတြဲဘက္ ျဖစ္ရၿမဲျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အေကာင္း/အဆိုး ႏွစ္မ်ိဳးအားျဖင့္ ကြဲျပားရသည္။

ထို႔ေၾကာင့္ မနသီကာရေခၚ ႏွလံုးသြင္းမူသည္---
(၁) ေယာနိေသာမနသီကာရ=သင့္ေတာ္ေအာင္ႏွလံုးသြင္းမႈ၊ (ယင္းကို Positive Attention ဟုေခၚသည္)
(၂) အေယာနိေသာမနသီကာရ=မသင့္မတင့္ႏွလံုးသြင္းမႈ၊ (ယင္းကို Negative Attention ဟုေခၚသည္) အားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္ကြဲျပားသည္။ စိတ္ေကာင္းစိတ္ျမတ္တို႔၏ စတင္ျဖစ္တည္ရာဟု ဆိုႏိုင္ေသာ ေယာနိေသာမနသိကာရသည္ သက္ရွိသတၱ၀ါတို႔သႏၲာန္မွာ အစကတည္းက ရွိႏွင့္ၿပီးျဖစ္ေသာ္လဲ ရာခုိင္းႏႈံးလြန္စြာနည္းပါလွေသာ လူတို႔သာလွ်င္ ယင္းတရားကို ထုတ္ယူစားသံုးႏိုင္ၾကသည္။ ထိုသူတို႔သည္ ကံေကာင္းေသာ သူမ်ားေပတည္း။ ဆန္႔က်င္ဘက္ရာခိုင္းႏႈံးရွိသူတို႔ကား မိမိတို႔ဘ၀၀ယ္ ေန႔စဥ္ေတြ႔ေနႀကံဳေနၾကရေသာ အာရံုတို႔၏ ျဖားေယာင္းေသြးေဆာင္မႈေအာက္မွာ မလူးသာမလြတ္သာျဖစ္ၿပီး စိတ္ေကာင္းစိတ္ျမတ္မ်ားကို မထားႏိုင္ပဲ ရွိၾကရရွာသည္။

မည္သည့္စိတ္အစဥ္မဆို စိတ္အစဥ္တစ္ခုျဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ လိုအပ္ခ်က္မွာ object ေခၚ အာရံုျဖစ္သည္။ ယင္းအာရံုသည္---
(၁) Internal Object=အတြင္းစိတ္မွာ နဂုိရွိၿပီးသား သို႔မဟုတ္ နဂုိရဖူး ယူဖူးၿပီးသားအာရံုႏွင့္
(၂) External Object=အျပင္ပက အသစ္ရလာေသာအာရံု အားျဖင့္ ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။
မည္သည့္အာရံုျဖစ္ေစ စိတ္အစဥ္တစ္ခုမျဖစ္ေပၚမီေရွးဦးစြာ သက္ဆုိင္ရာစိတ္၏ တံခါး၀ကို ေရာက္လာရၿမဲျဖစ္သည္။ သက္ဆိုင္ရာအာရုံကို ရၿပီးေသာအခါ ၎အာရံုသည္ မိမိလိုခ်င္ေသာ အာရံုမ်ိဳးျဖစ္ပါက စိတ္သည္ လိုခ်င္မႈလြန္ကဲ(ေလာဘ) လာတတ္ၿပီး မလိုခ်င္ေသာအာရံုျဖစ္ပါက ကသိကေအာင့္(ေဒါသ) ျဖစ္ရတတ္ၿမဲတည္း။

လိုခ်င္မႈလြန္ကဲျခင္းသည္ မေကာင္းစိတ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ထိုမေကာင္းစိတ္သည္ မလိုခ်င္ေသာအာရံုကို ယူမိရံုႏွင့္ကား မျဖစ္ေပၚႏိုင္ေသး။ ယင္းစိတ္ျဖစ္ေပၚဖို႔အတြက္ အေျခခံအေၾကာင္းတရားႏွစ္မ်ိဳးလိုအပ္သည္။ ယင္းတို႔မွာ---
(၁) Desirable Object=မိမိစိတ္ကို အႀကိဳက္ေတြ႔ေစႏုိင္ေသာ အာရံုျဖစ္ျခင္းႏွင့္
(၂) Negative Attention=မသင့္မတင့္ႏွလံုးသြင္းမိျခင္း တို႔တည္း။
ဥပမာ=အမ်ိဳးသားျဖစ္ေစ၊ အမ်ိဳးသမီးျဖစ္ေစ မိမိ၏ဆန္႔က်င္ဘက္လိင္ကို ေတြ႔ေသာအခါ ထုိဆန္႔က်င္ဘက္လိင္သည္ မိမိစိတ္ကို ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ရုပ္ရည္ရူပကာယမ်ိဳးရွိသူျဖစ္ပါက ယင္းအာရံုကို အေၾကာင္းျပဳ၍ မသင့္မတင့္ေတြးမိတတ္သည္။ ယင္းသို႔ေတြးမိေသာေနရာ၀ယ္ ေတြးပံုေတြးနည္းမွာ ႏွစ္မ်ိဳးႏွစ္စားရွိျပန္သည္။
ယင္းတို႔ွမွာ---
(၁) “မ်က္လံုးေလးက သိပ္လွတာပဲ၊ မ်က္ခံုးေလးကသိပ္လွတာပဲ၊ ႏွာတံေလးက ေကာ့ပ်ံလို႔၊ ႏႈတ္ခမ္းေလးကလဲ ႏွင္းဆီဖူးေလးလို အနီေရာင္ေလးသန္းၿပီး လွေနလိုက္တာ ညႈိ႔တင္ထားတဲ့ ေလးကိုင္းသဏၭာန္ပဲ” စသည္ျဖင့္ ကိုယ္အဂၤါတစ္ခုခ်င္းစီကို အေသးစိမ့္အာရံုျပဳျခင္း (အႏုဗ်ဥၨနဂၢါဟ=detailed attachment) နဲ႔
(၂)“ကိုယ္လံုးကိုယ္ေပါက္က လွလိုက္တာ၊ သြားပံုလာပံုက သိပ္ၾကည့္ေကာင္းတာပဲ” စသည္ျဖင့္ ၿခံဳ၍အာရံုျပဳျခင္း (နိမိတၱဂၢါဟ=comprehensive attachment) တို႔ပင္တည္း။

လိုခ်င္ဘြယ္အာရံုႏွင့္ေတြ႔ေသာ္လဲ ႏွလံုးသြင္းေကာင္းေကာင္းထားၿပီး အာရံုယူတတ္ပါမူ စိတ္သည္ ညစ္ႏြမ္းျခင္းသို႔ မေရာက္ပဲ ျဖဴစင္ၿမဲျဖဴစင္လ်က္ရွိသည္။ မည္သည့္အာရံုမ်ိဳးႏွင့္ေတြ႕ေတြ႕ ေကာင္းေသာစိတ္ဓာတ္ သို႔မဟုတ္ ကုသုိလ္စိတ္ျဖစ္ေပၚေစလိုလွ်င္ ေယာနိေသာမနသိကာရေခၚ Positive Attention ရွိဖို႔အေရးႀကီးဆံုးျဖစ္သည္။ ယင္းသေဘာတရားကို “အတၱသမၼာပဏိဓိ”ဟုလဲ ေခၚရသည္။ ေယာနိေသာမနသီကာရသည္ (အဘိဓမၼာေ၀ါဟာရ) Psychological Term ျဖစ္၍ အတၱသမၼာပဏိဓိသည္ (သုတၱန္ေ၀ါဟာရ) Discourse Term ျဖစ္သည္။ (ယင္းေ၀ါဟာရမ်ားႏွင့္ ရင္းႏွီးမႈမရွိေသးသူမ်ားအတြက္ ယင္းပါဠိစကားလံုးမ်ားသည္ Jargon ေခၚ နားလည္ရခက္မည္မွန္ေသာ္လဲ စိတ္ပညာကို လိုက္စားသူမ်ားအတြက္မူ ထိုသို႔ေျပာလိုက္မွသာ ပိုမိုေလးနက္စြာ သေဘာေပါက္သြားတတ္ၾကေသာေၾကာင့္ က်ေနာ့္ပို႔စ္မွာ အခ်ိဳ႕ပါဠိေ၀ါဟာရမ်ားကို ထည့္သံုးေရးသားရျခင္းျဖစ္ပါေၾကာင္း)။

ေအာင္ျမင္ေသာမ်ိဳးေစ့တစ္ခုတြင္ သက္ဆိုင္ရာသစ္ပင္ကို ေပါက္ပြါးေစႏိုင္ေသာ သတိၱရွိသည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း ယင္းမ်ိဳးေစ့သည္ ခြက္တစ္ခုထဲတြင္ ထည့္ထားပါက အပင္အျဖစ္သို႔ မေရာက္ႏိုင္။ ေလဓာတ္၊ အလင္းဓာတ္ႏွင့္ ေရဓာတ္အလံုအေလာက္ရေသာ ေျမတြင္စိုက္ပ်ိဳးၿပီး စိုက္ပ်ိဳးသူက ဂရုစိုက္ေပးမွသာလွ်င္ အပင္ျဖစ္ထြန္းႏိုင္သည္။ ထို႔အတူပင္ ေယာနိေသာမနသီကာရဟူေသာ မ်ိဳးေစ့တြင္ စိတ္ေကာင္းစိတ္ျမတ္တို႔ကို ျဖစ္ေပၚေစေသာ သတိၱရွိသည္ဟု ဆုိေသာ္လည္း ယင္းမ်ိဳးေစ့သည္ သတၱ၀ါတို႔သႏၲာန္၀ယ္ အလုိအေလ်ာက္ျဖစ္ေပၚလာသည္ကားမဟုတ္။ ယင္းမ်ိဳးေစ့ကို အပင္ေပါက္ပြါးေစႏိုင္သည့္ အေျခခံအေၾကာင္းတရားမ်ားရွိဖုိ႔ လိုအပ္သည္။ ယင္းတို႔မွာ---
(၁) ဆရာေကာင္းမ်ားကို မီွခုိဆည္းကပ္ခြင့္ရျခင္း
(၂) မိမိကိုယ္တိုင္က ဆိုဆုမၼကို နာယူလြယ္သူျဖစ္ျခင္း
(၃) စာေကာင္းေပေကာင္းမ်ားကို ဖတ္ရႈမွတ္သားတတ္ျခင္း
(၄) အရာရာကို သဘာ၀က်က် ရႈျမင္သံုးသတ္တတ္ျခင္း
(၅) အတိတ္ကဆည္းပူးခဲ့ဖူးေသာ ကုသိုလ္ေကာင္းမႈအရွိန္အ၀ါရွိျခင္း စသည္တို႔ျဖစ္သည္။

က်ေနာ္စဥ္းစားမိသည္မွာ လူတစ္ေယာက္သည္ ႏွလံုးသြင္းေကာင္းသူတစ္ေယာက္ျဖစ္ဖို႔အတြက္ အထက္ပါ အခ်က္အလက္အားလံုးႏွင့္ျပည့္စံုဖို႔မလို၊ အခ်က္အလက္တစ္ခုႏွင့္ျပည့္စံုလွ်င္ပင္ ထိုသူ႔သႏၲာန္မွာ ေယာနိေသာမနသီကာရေခၚ ႏွလံုးသြင္းေကာင္းမႈမ်ိဳးျဖစ္ေပၚႏိုင္သည္။ ယင္းကို အေျခခံ၍ စိတ္ေကာင္းစိတ္ျမတ္မ်ားလည္း ျဖစ္ေပၚလာႏိုင္သည္။

တရားထိုင္ျခင္း၊ ပုတီးစိပ္ျခင္း၊ ဂုဏ္ေတာ္ပြါးျခင္း စေသာ ေကာင္းမႈမ်ားသည္ ယင္းတို႔ကို ျပဳလုပ္ေနဆဲအခုိက္မွာ သက္ဆိုင္သူကာယကံရွင္၏ စိတ္ကို ၾကည္လင္ေစသည္မွန္ေသာ္လဲ အၿမဲမျပတ္ျပဳလုပ္ေနျခင္းမ်ိဳးမဟုတ္ပါက ယာယီအခုိက္အတန္႔အားျဖင့္သာ စိတ္ေကာင္းမ်ားကို ျဖစ္ေပၚေစသည္။ အခ်ိဳ႕ အခ်ိဳ႕ က်ေနာ္ေတြ႔ဖူးေသာပုဂၢိဳလ္မ်ားသည္ တရားအလြန္ထိုင္၏၊ ပုတီးအလြန္စိပ္၏၊ ဂုဏ္ေတာ္အလြန္ရြတ္၏။ သုိ႔ေသာ္ ယင္းတို႔ကို မျပဳလုပ္ဘဲေနေသာအခါ၀ယ္ အတင္းအလြန္ေျပာ၏။ တစ္ဘက္သားကို အေကာင္းျမင္သည္ဟု မရွိ။ သူတို႔ကဲ့သို႔ ဘုရားတရားမလုပ္သူမ်ားကို ေသလွ်င္ငရဲက်ေတာ့မည့္အလား ေ၀ဘန္၏။ ထိုသူတို႔သႏၲာန္၀ယ္ ေယာနိေသာမနသီကာရတရား ဆိတ္သံုးေနေၾကာင္း အလြန္သိသာလွသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ထုိသူတို႔၏ ဘုရားတရားအလုပ္သည္ “ကုသိုလ္တစ္ပဲ၊ ငရဲတစ္ပိႆာ”ဟူသကဲ့သို႔ ျဖစ္ရေတာ့သည္။ ထုိသူတို႔သႏၲာန္မွာ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္ခြင့္မရွိေတာ့။ သနားစရာ အလြန္ေကာင္းသူမ်ားပင္တည္း။

မိမိႏွင့္ အႀကိဳက္မတူ၊ စရုိက္မတူသူမ်ားအေပၚ မေကာင္းျမင္ျခင္းကိုလည္း ေယာနိေသာမနသီကာရေခၚ အတၱသမၼာပဏိဓိစက္ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေၾကာင့္ျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္အပ္သည္။ မွန္သည္။ လူတစ္ေယာက္ အႀကိဳက္တစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ ယင္းသို႔နားလည္ထားလွ်င္ မည္သူ႔ကိုမဆို “ငါႏွင့္မတူ ငါ့ရန္သူ” အျဖစ္ သေဘာထားစရာမရွိေတာ့ေခ်။ ယင္းသုိ႔သေဘာမထားေတာ့သည္ႏွင့္တၿပိဳင္နက္ လူသည္ သူ႔ပတ္၀န္းက်င္တြင္ သူမွတစ္ပါးေသာသူမ်ားႏွင့္၎ သူ႔ကိုယ္သူႏွင့္၎ ရင္းႏွီးကြ်မ္း၀င္လာၿပီးလွ်င္ စိတ္ေကာင္းႏွလံုးေကာင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚခြင့္ကိုလည္း အေျမာက္အမ်ား ရရွိလာမည္ျဖစ္ပါသတည္း။