မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္

Good judgment comes from experience, and often experience comes from bad judgment.

(Rita Mae Brown)

မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေတြ႔အႀကံဳက ရတတ္ၿပီး အဲဒီအေတြ႔အႀကံဳဆိုတာလဲ မွားယြင္းတဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ ျဖစ္လာရတတ္တယ္။

(ရီတာေမဘေရာင္း)

ေကာင္းလိုက္တဲ့ အိုင္ဒီယာေလးဗ်ာ။ မွန္လိုက္သည္ျဖစ္ျခင္း လို႔ေျပာရင္ေတာင္ ရတယ္။ လူတိုင္းရဲ႕အျဖစ္သနစ္ကို ထိုးထြင္းသိျမင္ၿပီးေျပာထားတဲ့စကားတစ္ခြန္းျဖစ္ေၾကာင္း လူတိုင္း၀န္ခံႏိုင္မယ္ထင္ပါရဲ႕။ မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဆိုတဲ့ ရလာဒ္ေကာင္းတစ္ခုကို အေၾကာင္း+အက်ိဳးအဆင့္ဆင့္ေတြးျပသြားတယ္။

(၁) မွားယြင္းတဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ဆိုတဲ့ အေၾကာင္းေၾကာင့္ (အေၾကာင္း)
(၂) မလိုအပ္တဲ့ အက်ိဳးျဖစ္ရတတ္ပံု (အက်ိဳး)
(၃) ဒီလိုရလာဒ္ဆိုးမ်ိဳးကို အေၾကာင္းျပဳ၊ သခၤန္းစာယူၿပီး (အေၾကာင္း)
(၄) ေနာက္တစ္ခါ မွန္ကန္တဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ႏိုင္ပံု (အက်ိဳး) ေတြကို အဆင့္ဆင့္ေတြးျပသြားျခင္းပါ။

က်ေနာ္တို႔ရဲ႕ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ရွင္သန္ေနထိုင္ေနရသမွ်ကာလေတြဟာ က်ေနာ္တို႔ကို ဆံုးျဖတ္တစ္ခုခုခ်ဖို႔ အၿမဲမျပတ္ ေဆာ္ၾသေနေလ့ရွိတာကို သတိမူၾကသူတိုင္း နားလည္ၾကမွာပါ။ ပါစက၀မ္းမီးရဲ႕ေစ့ေဆာ္မႈေၾကာင့္ မြတ္သိပ္ဆာေလာင္မႈျဖစ္တဲ့အခါမ်ိဳးမွာေတာင္ က်ေနာ္တို႔ဟာ မသိစိတ္ရဲ႕ဆံုးျဖတ္မႈကို နာခံေနၾကရပါတယ္။ ျမန္မာစကားပံုမွာ “အသြားမေတာ္တစ္လွမ္း၊ အစားမေတာ္ တစ္လုပ္” ဆိုတဲ့ စကားေတြဟာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မွားယြင္းမႈေၾကာင့္ ရလာတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳဆိုးေတြကို မီးေမာင္းထိုးျပေနၾကတယ္လို႔ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

ဒုကၡဘံုတြင္းက ဒုကၡေကာင္မ်ားပီပီ က်ေနာ္တို႔လူသားေတြဟာ ကိုယ္တိုင္က်က်နန ဒုကၡမခံရေသးပဲ လူေျပာသူေျပာစကားေလာက္နဲ႔ အေတြ႔အႀကံဳမယူခ်င္ၾကပါဘူး။ ဒုကၡသေဘာကို နားမလည္ခ်င္ၾကပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သိသိႀကီးနဲ႔ မွားမွားယြင္းယြင္းဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်ၿပီး ခါးသီးတဲ့ အေတြ႔အႀကံဳမ်ိဳးကို ရွာမွီးခ်င္ၾကပါတယ္။ ဒီလမ္းကို သြားရင္ ေသမယ္ဆိုတာ သိပါလွ်က္နဲ႔ မေသေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ ေသေလာက္တဲ့ဒုကၡမ်ိဳးနဲ႔မေတြ႔ေသးတဲ့တြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ေစ အရဲစြန္႔သြားဖို႔ ဆံုးျဖတ္မိတတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ က်ေနာ္တို႔ လူသားေတြရဲ႕ ျပဳျပင္လို႔မရႏိုင္တဲ့ ေခါင္းမာမႈတစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္လို႔ က်ေနာ္သတ္မွတ္ခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္ကိုယ္တိုင္လဲ ဒီလိုပဲေလ။

ဒါေပမဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕မွားယြင္းတဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေၾကာင့္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ရလာဒ္ဆိုးနဲ႔ တကယ့္ကိုနဖူးေတြ႔၊ ဒူးေတြ႔ ေတြ႔လာရတဲ့အခါက်ေတာ့ ငါမွားေလျခင္းရယ္လို႔ ငိုျခင္းခ်လဲ ေနာက္က်သြားခဲ့ပါၿပီ။ အဲဒီဒုကၡမွ ကံသီလို႔လြတ္ေျမာက္လာတဲ့လူေတြ၊ ေတြ႔လိုက္ရတဲ့အေတြ႔အႀကံဳကို ကိုယ့္ဘ၀အတြက္ တန္ဖိုးရွိတဲ့သခၤန္းစာအျဖစ္ အသံုးခ်တတ္တဲ့လူေတြအတြက္ေတာ့ အဲဒီအေတြ႔အႀကံဳဟာ ေနာင္တစ္ခ်ိန္မွာ မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ျဖစ္ေပၚေစတဲ့ အင္အားႀကီးတစ္ခုျဖစ္ေၾကာင္း နားလည္ႏိုင္ပါတယ္။

(၁) ပညာရွိသူတို႔သည္ သူတပါးတို႔၏အမွားမ်ားမွ သခၤန္းစာ ယူတတ္ၾကကုန္၏။
(၂) ပညာမရွိသူတို႔သည္ မိမိတို႔၏ အမွားမ်ားမွ ရံခါ အနည္းငယ္ သခၤန္းစာယူတတ္ၾကကုန္၏။
(၃) လူမိုက္တို႔သည္ကား မိမိတို႔၏ အမွားမ်ားမွေသာ္လည္း ဘယ္ေသာအခါမွ သခၤန္းစာမယူတတ္ၾကကုန္။

က်ေနာ္ၾကားဖူးတာေလး ေရးလိုက္တာပါ။ ဒီအတုိင္း တစ္ထပ္တည္းဟုတ္ခ်င္မွ ဟုတ္မယ္။ ဆရာဦးေအာင္သင္းေျပာဖူးတာေလး နားေထာင္ဖူးလို႔။ က်ေနာ္ ပညာရွိနဲ႔ လူမိုက္အၾကားမွာ ပညာမရွိသူကို ထည့္ထားပါတယ္။ ပညာမရွိတဲ့သူကို လူမိုက္လို႔ က်ေနာ္မဆိုရဲလို႔ပါ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ ပညာမရွိသူဟာ သူ႔ကိုယ္သူပဲ ဒုကၡေပးတတ္ပါတယ္။ သူ႔ပတ္၀န္းၾကင္ကိုေတာ့ ဒုကၡမေပးတတ္ပါဘူး။ လူမိုက္ကေတာ့ သူ႔ကိုယ္သူလဲ ဒုကၡေပးတတ္ၿပီး သူ႔ပတ္၀န္းၾကင္ဟာလဲ သူ႔ေၾကာင့္ စိတ္ေသာကေရာက္ေနရတတ္ပါတယ္။

လူသားေတြအမ်ားစုဟာ ပညာရွိနဲ႔ လူမိုက္ဆိုတဲ့ အခ်င္းအရာႏွစ္မ်ိဳးၾကားက ပညာမရွိသူေတြပဲ မ်ားတယ္လို႔ က်ေနာ္မွတ္ယူပါတယ္။ လူတစ္ေယာက္ကို ပညာရွိ (သို႔မဟုတ္) လူမိုက္လို႔ သတ္မွတ္ဖို႔အတြက္ အေတာ္ခက္ပါတယ္။ အဲဒီေတာ့ “ပညာမရွိသူ”လို႔ ၾကားခ်ၿပီး က်ေနာ္ကေတာ့ သတ္မွတ္ခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဟာ ေန႔စဥ္ဘ၀က ေပးတဲ့အေတြ႔အႀကံဳေတြကို ဘ၀သခၤန္းစာေကာင္းေတြအျဖစ္ ရံခါယူေလ့ရွိၿပီး ရံခါ မသိက်ိဳးကြ်ံ ျပဳေနတတ္ၾကပါတယ္။ ကိုယ့္စိတ္နဲ႔အံ၀င္တဲ့ဟာမ်ိဳးကိုေတာ့ လက္ခံခ်င္ၾကၿပီး ကိုယ့္စိတ္နဲ႔ မကိုက္တဲ့ဟာမ်ိဳးေတြကိုေတာ့ ေကာင္းမွန္း/အက်ိဳးရွိမွန္းသိသိတိုင္ ေဘးဖယ္ထားခ်င္ၾကပါတယ္။

ဒီလိုသေဘာသဘာ၀ရွိတဲ့ လူေတြဟာ အမ်ားစုရယ္ပါ။ ဒီလူေတြအားလံုးကို အဘယ္မွာ ပညာရွိစာရင္း သြင္းေကာင္းအံနည္းလို႔ က်ေနာ္ဆိုခ်င္ပါတယ္။ က်ေနာ့္ကိုလဲ ပညာမရွိသူစာရင္းမွာပဲ ထည့္ေပးၾကပါ။ တကယ္ေတာ့ က်ေနာ္လဲ ပညာရွိမျဖစ္ခ်င္ေသးပါဘူး။ ပညာရွိမျဖစ္ခ်င္သလို လူမိုက္စာရင္းလဲ မေပါက္ခ်င္ပါဘူးဗ်ာ။ ဒါေၾကာင့္ ၾကားထဲမွာပဲ ခုိကပ္ေနပါရေစ။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ က်ေနာ္လဲ ရံခါသခၤန္းစာယူတတ္ၿပီး ရံခါမသိေယာင္ေဆာင္ခဲ့တာေတြ အမ်ားႀကီးရွိခဲ့ပါတယ္။

ရီတာေမဘေရာင္းက “အေတြ႔အႀကံဳေတြဟာ မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ျဖစ္ေစတယ္” လို႔ ဆိုေပမဲ့ လူတိုင္းအတြက္ေတာ့မဟုတ္ပါဘူး။ ဘယ္အရာမဆို ယူတတ္သူေတြသာ ရတတ္ၾကပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔တေတြအမ်ားစုဟာ ယူတတ္သူနည္းပါတယ္။ ေန႔စဥ္ဘ၀မွာ ကိုယ့္ပတ္၀န္းက်င္ကေရာ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္မွာပါ အေတြ႔အႀကံဳေတြရွိေန၊ ရေနေပမဲ့ အေရးႀကီးတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္တစ္ခုကို မွန္မွန္ကန္ကန္ခ်ဖို႔အေရးမွာက်ေတာ့ စိတ္ဓာတ္ေထြျပား၊ ေႏွးေကြးသြားၿပီး တစ္ပါးသူကို အားကိုးမိတတ္ၾကပါတယ္။ ဒါကိုပဲ ကိုယ့္ကိုယ္ကို လူညံ့စာရင္းထဲမထည့္ခ်င္တဲ့လူေတြကေတာ “သူမ်ားကို အားကိုးတယ္လို႔ မသံုးပဲ သူမ်ားဆီက အႀကံအဉာဏ္ယူတာပါ” လို႔ဆိုတတ္ၾကပါတယ္။

အေတြ႔အႀကံဳဟာ မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကို ျဖစ္ေစတယ္ ဆိုတဲ့ စကားဟာ လူတိုင္းအတြက္ မဟုတ္ေပမဲ့ တကယ္မွန္ကန္တဲ့စကားျဖစ္ေၾကာင္းကိုေတာ့ ျငင္းစရာမရွိပါဘူး။ ပညာရွိေတြအတြက္ မဆိုထားနဲ႔၊ ပညာမရွိတဲ့လူေတြအတြက္ေတာင္ ဒီစကားက နား၀င္ႏိုင္စရာ၊ လက္ခံႏိုင္စရာပါ။ ဒါေၾကာင့္ က်ေနာ္တို႔ဟာ အနာဂတ္ႀကီးပြါးေရးလမ္းေၾကာင္းေပၚ မွန္ကန္တဲ့ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို ခ်ႏိုင္ဖို႔အေရး ေန႔စဥ္ဘ၀ထဲက အေတြ႔အႀကံဳေတြကို မွန္မွန္ကန္ကန္ထုတ္ယူႏိုင္ေအာင္ မ်က္စိဖြင့္၊ နားစြင့္ေနၾကရမွာျဖစ္ေၾကာင္း အာေဘာ္ထိုး ႏိုးေဆာ္လိုက္ပါတယ္။