ရန္ကုန္ လူကူးျမင္းက်ား

“ညီေလး ကားရွင္းၿပီေလ၊ ကူးလို႔ရပါၿပီကြာ့”
ဆူးေလဘုရားေျမာက္ဘက္မုခ္မွာ မနက္ေစာေစာ ခ်ိန္းထားတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို ေစာင့္ရင္း ကားလမ္းဘက္ မ်က္ႏွာလွည့္ၿပီး က်ေနာ္ရပ္ေနမိတယ္။ အနီးအနားမွာ ေစာင့္ေနတဲ့ အေစာင့္ရဲသားတစ္ေယာက္က (လမ္းျပပုလိပ္ေတာ့မဟုတ္ပါ) အထက္ပါအတုိင္း က်ေနာ့္ကို လာေျပာတယ္။ ဘာပဲေျပာေျပာ ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။ ေျပာေဖၚရေပေသးလို႔။

“က်ေနာ္ လမ္းမကူးေသးပါဘူး အကို၊ က်ေနာ့္သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ကို ေစာင့္ေနတုန္းမို႔ပါခင္ဗ်ား”
က်ေနာ္ ယဥ္ယဥ္ေက်းေက်းပဲ ျပန္ေျဖလိုက္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ က်ေနာ့္စိတ္ထဲမွာေတာ့ အဲဒီမွာတင္ ရပ္မေနပဲနဲ႔ ဆက္ၿပီး ေတြးေနမိတယ္။ လူကူးျမင္းက်ားအေပၚ လမ္းျဖတ္ကူးေနတဲ့လူေတြကို ၾကည့္ၿပီး အခုက်ေနာ္ေနေနတဲ့ အဂၤလန္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူကူးျမင္းက်ားေပၚက လူေတြ၊ ကားေတြနဲ႔ ယွဥ္ၾကည့္ေနမိတယ္။ တစ္ျခားစီပါ၊ တကဲ့ကို တစ္ျခားစီပါ။

က်ေနာ္ယူေကကို မေရာက္ခင္တုန္းကေတာ့ ဒါကို သတိမထားမိခဲ့ပါ။ ကြာျခားခ်က္ကို နားမလည္ခဲ့ပါ။ ၀န္ခံပါတယ္။ အခုေတာ့ ရန္ကုန္လူကူးျမင္းက်ားအေပၚျဖတ္ကူးမိတဲ့အခါတိုင္း အားမစိုက္ရပဲ သတိထားမိလာတယ္။ အဲဒါက ဘာလဲဆိုေတာ့ ရန္ကုန္မွာ လူေတြ လူကူးျမင္းက်ားျဖတ္တဲ့အခါအတိုင္း ဟုိဘက္ဒီဘက္အရွိန္နဲ႔ ေမာင္းႏွင္လာတဲ့ ကားႀကီးကားငယ္ေတြကို ရွင္းမရွင္း ၾကည့္ၿပီး၊ ရွင္းၿပီဆိုမွပဲ ျဖတ္ကူးရဲၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။ ကားေတြကလဲ ျမင္းက်ားေသာ၊ ဆင္က်ားေသာ မေရွာင္၊ အရွိန္မေလွ်ာ့ဘဲ အတင္းေမာင္းၾကတာပဲ။ ျမင္းက်ားမွာ လမ္းျဖတ္ကူးဖို႔ ေစာင့္ေနတဲ့ လူေတြဟာ သူတို႔နဲ႔ လံုး၀မသက္ဆိုင္သလိုလုပ္ၿပီး ေမာင္းေနၾကတာ ေတြ႔ရတယ္။

က်ေနာ္ တကယ္စိတ္ဆိုးမိတယ္။ ကားသမားေတြကို မဟုတ္ပါ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ယာဥ္လမ္းေၾကာင္း စနစ္ဆိုးႀကီးကိုပါ။ ဘယ့္ႏွယ္ဗ်ာ၊ လူကူးျမင္းက်ားလဲ လုပ္ထားေသးရဲ႕။ ၿပီးေတာ့ ကူးရတဲ့လူေတြက ကားရွင္း/မရွင္းၾကည့္ၿပီး ကူးေနၾကရတယ္။ ဘာမွ အဓိပၸါယ္မရွိဘူး။ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္စည္းကမ္းကို နည္းနည္းမွ မထိန္းသိမ္းတဲ့ မထသ ကေကာင္ေတြကို မေထာင္းသာလို႔ ၾကည့္ေနရတယ္။ နားရင္းအုပ္ခ်င္တယ္။ မွန္တာေျပာရင္ ထီေပါက္ရပါေစရဲ႕။ ၿဗိတိရွႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ယာဥ္လမ္းေၾကာင္းစနစ္ကေတာ့ လမ္းကူးသူေတြကို ေဘးကင္းရန္ရွင္းျဖစ္ေအာင္ အေကာင္းဆံုးလုပ္ေပးထားတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ အဲဒီလို ဘယ္ေတာ့မ်ားျဖစ္မယ္ မသိဘူး။ ေအာ္----က်ေနာ္တို႔ျမန္မာျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြလဲ အိမ္မက္ထဲမွာပဲ ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တဲ့ဘ၀ကို တည္ေဆာက္ေနၾကရရွာတယ္။ သနားလုိက္ပါဘိေတာ့။

လန္ဒန္မွာ လူေတြ လူကူးျမင္းက်ားျဖတ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ ဟုိဘက္ဒီဘက္က လာတဲ့ ကားေတြက ျဖတ္ကူးမည့္လူရွိ/မရွိၾကည့္ၿပီး ေမာင္းၾကတယ္။ တစ္ေယာက္တစ္ေလေလာက္ ျဖတ္ကူးမည့္ အရိပ္အေယာင္ေတြ႔တာနဲ႔ ျမင္းက်ားမေရာက္ခင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ ေနရာမွာ ခ်က္ခ်င္းရပ္ၾကတယ္။ ကူးခ်င္တဲ့
လူေတြ တစ္ဘက္ေရာက္လို႔ ေနာက္ထပ္ကူးမည့္သူမရွိေတာ့တဲ့အခါက်မွပဲ ဆက္လက္ေမာင္းႏွင္ၾကတာေတြ႔ရတယ္။ သိပ္ေကာင္းၿပီး သိပ္ေဘးကင္းတဲ့ စနစ္ပဲ။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ဗ်ာ----ေတာက္-။

Pedestrian Crossing လို႔ေခၚတဲ့ လူကူးျမင္းက်ားပံုစံေတြဟာ အမ်ိဳးမ်ိဳးရွိပါတယ္။
(၁) The Zebra Crossing= ဒီလူကူးျမင္းက်ားပံုစံကေတာ့ ေရွးအက်ဆံုးလို႔ သိရပါတယ္။ အနက္ေရာင္လမ္းေၾကာင္းေပၚမွာ အျဖဴေရာင္ေဆးသုတ္ထားတာပါ။ ျမင္းက်ားတစ္ေကာင္ရဲ႕ ကိုယ္ေပၚက စင္းေၾကာင္းေတြနဲ႔တူတဲ့အတြက္ Zebra Crossing=ျမင္းက်ားလမ္းကူး လို႔ ေပးထားပါတယ္။ ဒီပံုစံကို လန္ဒန္မွာ ယေန႔အသံုးျပဳေနေသးေပမဲ့ လူရႈပ္တဲ့အခ်ိန္ေတြမွာ သိပ္ၿပီးေတာ့ Safe မျဖစ္ဘူးလို႔ ဆိုပါတယ္။ ကားသမားေတြကလဲ တစ္ခါတစ္ေလ ေနေရာင္ေတာက္တဲ့အခါမ်ိဳးေတြမွာ ရွင္းရွင္းလင္းလင္း မျမင္ရတဲ့အတြက္ ျဖတ္ေမာင္းမိတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္တတ္ပါသတဲ့။ ဒါေၾကာင့္ ယေန႔ေခတ္နဲ႔ သိပ္ၿပီး အံမ၀င္ေတာ့တဲ့ လူကူးျမင္းက်ားပံုစံတစ္ခုအျဖစ္ မွတ္ယူခံေနရပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ယေန႔တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳေနဆဲ စနစ္တစ္ခုေပါ့။
(၂) The Pelican Crossing= ဒီစနစ္မွာေတာ့ ဟုိဘက္လမ္းကူခ်င္းတဲ့ လူေတြအတြက္ ခလုပ္ေလး ထားေပးထားပါတယ္။ လမ္းမေပၚမွာ ကားေတြ အရွိန္နဲ႔ေမာင္းႏွင္ေနတဲ့အခါ ျဖတ္ကူးလုိ႔မရပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ လမ္းမကူးခင္ အနီးနားက ခလုပ္ကို ႏွိပ္ထားလိုက္ရပါတယ္။ ေလးေဒါင့္မ်က္ႏွာျပင္၊ အလ်ားႏွစ္ေပ၊ အနံတစ္ေပသာသာရွိတဲ့ ဟုိဘက္လမ္းက လွ်စ္စစ္ဆိုင္းဘုတ္ေပၚမွာ အစိမ္းေရာင္နဲ႔ အနီေရာင္ လူကူးေနတဲ့ အထက္/ေအာက္ပံုစံႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ အစိမ္းေရာင္လူကူးပံုစံေပၚလာရင္ အရွိန္နဲ႔ ေမာင္းေနတဲ့ကားေတြအားလံုး ရပ္တန္႔သြားၿပီး ကူးခ်င္တဲ့လူေတြ ေဘးကင္းစြာနဲ႔ ကူႏိုင္ၾကပါတယ္။ ဒီစနစ္မ်ိဳး က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ မေတြ႔ရေသးပါ။
(၃) The Puffin Crossing= ဒီ Puffin ဆိုတာက (Pedestrian User Friendly Intelligent) ဆိုတဲ့ စကားလံုးေတြကို အတုိေကာက္ေခၚတာပါ။ ဒီပံုစံကေတာ့ နံပါတ္ (၂) မွာပါတဲ့ Pelican Crossing ကို ထပ္ၿပီး ေကာင္းမြန္ေအာင္ မြန္းမံထားတဲ့ ပံုစံတစ္ခုလို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒီစနစ္မွာေတာ့ ခလုပ္ႏွိပ္စရာမလိုပဲ အလိုအေလ်ာက္အလုပ္လုပ္တဲ့ စနစ္တပ္ဆင္ထားပါတယ္။ လမ္းျဖတ္ကူးမည့္လူရွိေနရင္ အဲဒီစနစ္က အရွိန္နဲ႔ေမာင္းႏွင္ေနတဲ့ ကားေတြကုိ ျဖတ္ကူးမည့္သူရွိေၾကာင္း သေကၤတ လွ်စ္စစ္ဆိုင္းဘုတ္ေပၚမွာ ေပၚလာေစပါတယ္။ ကားေတြအရွိန္ေလွ်ာ့ၿပီး ရပ္တန္႔သြားတဲ့အခါ လမ္းသြားလမ္းလာေတြ ေဘးကင္းစြာနဲ႔ လမ္းျဖတ္ကူးႏိုင္ၾကပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာ ဒီစနစ္မ်ိဳးရွိလာဖို႔
ဘယ္ႏွစ္ႏွစ္ေစာင့္ရဦးမွာပါလိမ့္။
(၄) The Toucan Crossing= Toucan ဆိုတာ Two Can ဆိုတဲ့စကားလံုးႏွစ္လံုးကို ေပါင္းထားတာပါ။ ႏွစ္မ်ိဳးျဖတ္ကူးႏိုင္တယ္လို႔ ဆိုလိုပါတယ္။ အထက္မွာပါခဲ့တဲ့ Puffin Crossing နဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဒီစနစ္ဟာ သက္ဆိုင္ရာ အစိမ္းေရာင္သေကၤတေပၚလာတာနဲ႔ ျဖတ္ကူးဖို႔ေစာင့္ေနၾကတဲ့ လူေတြေရာ၊ စက္ဘီးစီးသူေတြပါ ျဖတ္ကူးႏိုင္ေအာင္လုပ္ေပးထားတဲ့ စနစ္တစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစနစ္မွာလဲ အထက္ Puffin မွာလိုပဲ ေအာ္တိုအလုပ္လုပ္တဲ့ ထိန္းခ်ဳပ္စနစ္မ်ိဳးကို တပ္ဆင္ထားပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ျမန္မာျပည္မွာ တစ္ေန႔ ရွိလာဖို႔ ေမွ်ာ္လင့္မိေၾကာင္းပါ။
(၅) The Pegasus Crossing= ဒီပံုစံကိုေတာ့ သာမန္လမ္းေတြမွာ ေတြ႔ရမွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဘာ့ေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ လမ္းျဖတ္ကူးမည့္ ျမင္းေတြနဲ႔ ျမင္းစီးသူေတြအတြက္ အဓိကရည္ရြယ္လို႔ပါ။ ရုိးရုိးလူကူးလမ္းေတြမွာေတာ့ လမ္းျဖတ္ကူးမည့္လူေတြအတြက္ အစိမ္းေရာင္လူပံုေလးေပၚလာပါတယ္။ ဒီစနစ္မွာေတာ့ လူေနရာမွာ ျမင္းပံုေလးေပၚလာပါတယ္။ ျမင္းစီးေလ့က်င့္တဲ့လူေတြအတြက္ အႏၲရာယ္ကင္းေအာင္ လုပ္ေပးထားပံုရပါတယ္။ အဂၤလိပ္လူမ်ိဳးေတြက ျမင္းၿပိဳင္၊ ျမင္းေလာင္းတဲ့အက်င့္ အခုထိ ရွိေနတုန္းကိုးဗ်ာ့။
(၆) The Signalled Crossings= ဒီစနစ္ကေတာ့ အထက္မွာပါခဲ့တဲ့ Pelican, Puffin and Toucan သံုးမ်ိဳးစလံုးကို ေျပာပါတယ္။ ဒီစနစ္ေတြကို Junction လို႔ေခၚတဲ့ လမ္းဆံု၊ လမ္းခြေတြမွာ တပ္ဆင္ထားပါတယ္။ အနီေရာင္မီးျပရင္ ကားသမားေတြေမာင္းႏိုင္ၿပီး အစိမ္းေရာင္ျပရင္ေတာ့ လူေတြ လမ္းကူးႏိုင္တဲ့ သေကၤတေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ Traffic Light လို႔ေခၚတဲ့ မီးပြိဳင့္ကေတာ့ အစိမ္းေရာင္ျပရင္ ကားေမာင္းႏိုင္ၿပီး အနီေရာင္ျပရင္ လူကူးႏိုင္တာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။

အထက္ပါ လူကူးျမင္းက်ားပံုစံေတြဟာ လမ္းျဖတ္ကူးသူေတြ အႏၲရာယ္ကင္းေအာင္ လုပ္ေပးထားတဲ့ စနစ္ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ က်ေနာ္တို႔ဆီမွာေတာ့ အဲဒီစနစ္ေတြထဲက ေရွးအက်ဆံုး၊ မလံုၿခံဳဆံုးျဖစ္တဲ့ The Zebra Crossing စနစ္ကို က်င့္သံုးေနရဆဲျဖစ္ၿပီး က်က်နနက်င့္သံုးေနတာမ်ိဳးလဲ မေတြ႔ရပါ။ ျမင္းက်ားမွာျဖစ္ေပမဲ့ ကားရွင္းမွ လူကူးရတဲ့ အေနအထားျဖစ္ေနပါေသးတယ္။ ဒါ ဘယ္သူ႔မွာ တာ၀န္ရွိပါသလဲ၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ လူကူးျမင္းက်ားရဲ႕ အဓိပၸါယ္က ဘာလဲ၊ အရပ္ကတို႔ စဥ္းစားေပးၾကပါ။ က်ေနာ္တို႔တိုင္းျပည္က ျပည္သူျပည္သားေတြ ျမင္းက်ားမွာ ယာဥ္တိုက္မႈအႏၲရာယ္မွ ကင္းေ၀းၾကပါေစေၾကာင္း ဆုေတာင္းလိုက္ပါတယ္။