လာျပန္ၿပီ ေနာက္တစ္ၾကပ္

သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္က မၾကာခဏဆိုသလို ဖုန္းဆက္ၿပီး ေမးေလ့ရွိတယ္ “ကိုမင္းထက္ လက္ေဗြႏွိပ္ဖို႔ ေခၚၿပီလား” ဟူ၍။ သူေမးတဲ့အခါတိုင္း စိတ္ပ်က္လက္ပ်က္နဲ႔ က်ေနာ္ေပးခဲ့ရေသာ အေျဖမွာ “ရေသးပါဘူးဗ်ာ” ဟူသတည္း။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉-ခု၊ ၁၁-လပိုင္းက တင္လိုက္တဲ့ က်ေနာ့္ဗီဇာတိုးေဖါင္ထဲမွာ ပါသြားတဲ့ ဓာတ္ပံုက ဒီႏွစ္အတြက္ လုပ္ထားတဲ့ စံခ်ိန္စံညႊန္းနဲ႔ မကိုက္လို႔ဆိုၿပီး Home Office ကေန ဖိုင္တစ္ခုလံုး က်ေနာ့္ဆီ ျပန္ပို႔လိုက္တယ္။ ဓာတ္ပံုအသစ္ရုိက္ၿပီးမွ ျပန္ပို႔ပါတဲ့။ ဒါနဲ႔ ကမန္းကတန္း ဓာတ္ပံု အသစ္ေျပးရုိက္ၿပီး ထပ္တင္လိုက္တယ္။ အဲလို ပို႔လိုက္ၿပီး တစ္ပတ္ေလာက္ၾကာေတာ့ စာလာတယ္၊ သူတို႔လက္ခံရရွိပါေၾကာင္း၊ Process ကို ဆက္လက္လုပ္ေဆာင္ေနပါေၾကာင္း ဘာညာေပါ့။

ဒီလိုနဲ႔ ဗီဇာျပန္က်လာမည့္ေန႔ကို တေမွ်ာ္ေမွ်ာ္ ေစာင့္စားရင္း ေက်ာင္းလည္း မပ်က္မကြက္ သြားတက္ေနရေသးတယ္။ ဒီၾကားထဲ အျခားေက်ာင္းသားေတြဆီက ၾကားရတဲ့ သတင္းေတြက စိတ္ကသိကေအာင့္ျဖစ္စရာ။ ဘယ္သူကိုေတာ့ ျပန္ပို႔လိုက္ၿပီတဲ့၊ ဘယ္သူကေတာ့ျဖင့္ ဗီဇာသံုးလပဲ ရသတဲ့၊ ဒီထက္ဆိုးတာက ရင္းႏွီးတဲ့ သူငယ္ခ်င္းတစ္ေယာက္ဆို လက္ေဗြသြားႏွိပ္ၿပီးမွ Reject အလုပ္ခံရတယ္။ သူ႔ခမွ်ာ ေလာေလာဆယ္ ရွိစုမဲ့စုနဲ႔ ေရွ႕ေနငွါးၿပီး လိုက္ေနရရွာတယ္။ ေတြ႔တိုင္းေမးျဖစ္ေတာ့ သူကေျဖတယ္ “လုပ္တုန္းပါပဲကြာ” တဲ့။ က်ေနာ္လည္း ေစာင့္တုန္းပဲ ျပန္ေျပာရတယ္။ အဲဒါ အခုေလာေလာဆယ္ UK မွာ ႀကံဳေနၾကရတဲ့ က်ေနာ္တို႔ ေရႊႏိုင္ငံက ေက်ာင္းသားေလးေတြရဲ႕ ျပႆနာ တစ္စိပ္တစ္ပိုင္းေပါ့ဗ်ာ။ ဒါေပမဲ့ ဒီလိုျပႆနာေပါင္းေသာင္းေျခာက္ေထာင္ကို ႀကံဳသလို ရင္ဆိုင္ၿပီး UK မွာ ဆက္လက္ေနဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကရတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းကေတာ့ ရွင္းရွင္းေျပာရရင္ ကိုယ့္ႏိုင္ငံက မဲြေပတာကိုး။

မြဲဆိုတဲ့ေနရာမွာ အကုန္ပါပါတယ္။ ပစၥည္းဥစၥာေခါင္းပါးတာတစ္ခုတည္းမဟုတ္ပါဘူး၊ ပညာေရးဘက္က ၾကည့္မလား၊ ႏိုင္ငံေရးဘက္က ၾကည့္မလား၊ စီးပြါးေရးဘက္က ၾကည့္မလား၊ လူမႈေရးဘက္က ၾကည့္မလား၊ ေနာက္ဆံုး ဘာသာေရးဘက္ကၾကည့္မလား မြဲေနတာခ်ည္းပဲ။ အဲဒီလို မဲြေပါင္းစံုသရဖူေဆာင္းၿပီး မြဲဘုရင္ျဖစ္ေနတဲ့တိုင္းျပည္ထဲမွာ အခြင့္အေရးရွိရင္ ဘယ္သူမွ မေနခ်င္တာ အမွန္ပါ။ ကိုယ့္ေျမ ကိုယ့္ေရ ကိုယ္ႀကီးျပင္းရာ ေဒသျဖစ္လို႔ အိမ္လြမ္းတာကလဲြရင္ ဘယ္သူမွ မျပန္ခ်င္ၾကပါဘူး။ ဒီအဂၤလန္လို ႏိုင္ငံမ်ိဳးမွာပဲ တတ္ႏိုင္သမွ် သည္းခံၿပီး ေနဖို႔ ႀကိဳးစားေနၾကရရွာတာပါ။ ဒီအတြက္ ေက်ာင္းသားေတြကခမွ်ာ ေပးလိုက္ရတဲ့ ပိုက္ဆံဆိုလဲ ေသာက္ေသာက္လဲပါပဲ၊ ေက်ာင္းလခဆိုလည္း ေလွ်ာကနဲ၊ အိမ္လခဆိုလည္း ေ၀ါကနဲ၊ ဗီဇာေၾကးဆိုလဲ ေဖ်ာကနဲပါပဲ။ အဲဒီလိုေပးႏိုင္ဖို႔ရာ ေက်ာင္းသားေတြခမ်ာ ေက်ာင္းေျပးလိုက္၊ အလုပ္ေျပးလိုက္နဲ႔ ေကာင္းေကာင္းမအိပ္ရ၊ ေကာင္းေကာင္းမနားရနဲ႔ ဖတ္ဖတ္ေမာေနတာခ်ည္းပါပဲ။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို ဒီမွာရွာတာနဲ႔ မေလာက္လို႔ ျမန္မာျပည္ရွိ မိဘေတြဆီ ျပန္ၿပီး အလွဴခံၾကရရွာေသးတယ္။ ဒီေလာက္ၾကပ္ေအာင္၊ တည္းေအာင္ လုပ္ထားပါလ်က္နဲ႔ ေနတဲ့လူေတြကလည္း ကုတ္ကပ္ၿပီး ေနၾကေလတယ္ဗ်ား။ အဲဒီထဲ က်ေနာ္လည္းပါတယ္။

အခုတစ္ခါ ထပ္လာျပန္ၿပီ အၾကပ္တစ္မ်ိဳး။ မူလီလိုပဲ တစ္ရစ္ၿပီး တစ္ရစ္ ၾကပ္ေနတာ။ လက္ရွိေနတဲ့လူေတြကိုေတာ့ အထက္မွာေျပာခဲ့သလို ဘက္ေပါင္းစံုအၾကပ္နဲ႔ ၾကပ္ထားၿပီး ေနာက္ထပ္လာမည့္လူေတြကိုေတာ့ အထူးသျဖင့္ အာရွႏိုင္ငံသားေတြမွန္သမွ်ကို ေနာက္ထပ္ အၾကပ္တစ္မ်ိဳး ထပ္တိုးလိုက္ေၾကာင္း ဒီေန႔ထုတ္ BBC Website ထဲ ေတြ႔လုိက္ရပါတယ္။ အဲဒါေတြက ဘာလဲဆိုေတာ့----

(၁) ဥေရာပအဖြဲ႔၀င္ႏိုင္ငံေတြကမဟုတ္တဲ့ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ UK ထဲကို ေအာင္ေအာင္ျမင္ျမင္၀င္ေရာက္လာခ်င္သပဆိုရင္ အဂၤလိပ္စကားကို GCSE (General Certificate of Secondary Education) လို႔ေခၚတဲ့ အဆင့္နီးနီး ေျပာႏိုင္ရမယ္။ ဆိုလိုတာက ထမင္းစားေရေသာက္အဆင့္ထက္ေက်ာ္လြန္ၿပီး လည္လည္ပတ္ပတ္ ေျပာတတ္ရမည္ေပါ့ဗ်ာ။ ဒီအတြက္ေတာ့ သိပ္ျပႆနာမရွိပါေသးပါဘူး။ အေတာ္တန္က်ိဳးစားရင္ ျဖစ္ပါတယ္။

(၂) လက္ရွိစည္းကမ္းအရဆိုရင္ ေက်ာင္းသားဗီဇာကိုင္ထားတဲ့လူတစ္ေယာက္ဟာ ဘယ္ေက်ာင္းသားမဆို တစ္ပတ္မွာ နာရီ (၂၀) အလုပ္လုပ္ခြင့္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အခုအသစ္ထုတ္လုိက္တဲ့ စည္းကမ္းအရ BA, BSc စတဲ့ Degree Level မဟုတ္ပဲ ရုိးရုိး Course တစ္ခုခုကို တက္ဖို႔ေရာက္လာရင္ေတာ့ တစ္ပတ္မွာ (၁၀) နာရီပဲ အလုပ္လုပ္ခြင့္ရွိေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာင္းတက္ရင္း အလုပ္လုပ္ဖို႔၊ အလုပ္လုပ္ရင္း ေက်ာင္းတက္ဖို႔ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိသူေတြ ဒီအခ်က္ကို စဥ္းစားၿပီးမွ လမ္းေၾကာင္းေရြးေစခ်င္ပါတယ္။

(၃) ေျခာက္လမၾကာတဲ့ Course တစ္ခုခုကို တက္ဖို႔ ေရာက္လာတဲ့ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ဟာ သူ႔ရဲ႕ အမွီအခိုျဖစ္တဲ့ သား/သမီး/ဇနီးမယားကို ေခၚယူခြင့္မရွိသလို၊ တကယ္လို႔ အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ ပါလာခဲ့ရင္လည္း ေက်ာင္းသားရဲ႕ အမွီအခုိျဖစ္သူေတြဟာ ဘာအလုပ္မွ လုပ္ခြင့္မရွိပါဘူး။ Visit Visa နဲ႔ ေျခာက္လၾကာေအာင္ လာေရာက္ေနထိုင္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေျခာက္လမျပည့္တဲ့ Course နဲ႔ ေက်ာင္းတက္ေနတဲ့ ေက်ာင္းသားရဲ႕ အမွီအခိုကို ၀င္ခြင့္မေပးတာလို႔ ယူဆရပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကေတာ့ ၾကပ္တဲ့အထဲနဂိုကတည္းက ပါၿပီးသားလို႔ ထင္ပါတယ္။ ရွင္းေအာင္ ထပ္ေျပာတဲ့ သေဘာနဲ႔ တူပါရဲ႕။

(၄) ေနာက္ဆံုးတစ္ခုကေတာ့ ပိုအေရးႀကီးပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ ကိုယ္တက္မည့္ေက်ာင္းေရြးခ်ယ္မႈပါ။ မႏွစ္က UK တစ္ခြင္ Bogus College လို႔ေခၚတဲ့ လုပ္စားေက်ာင္းေပါင္း ႏွစ္ေထာင္ (2000) ေလာက္ကို Blact List သြင္းၿပီး ပိတ္ပင္ခဲ့ရပါတယ္။ အဲဒီေက်ာင္းေတြမွာ တက္ေနတဲ့ ျမန္မာေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားအခ်ိဳ႕ ဗီဇာတိုးမရပဲ လာလမ္းျပန္သြားၾကရေၾကာင္းလည္း ၾကားလိုက္ရပါေသးတယ္။ အဲဒီေတာ့ ဒီဂရီအဆင့္မဟုတ္တဲ့ သင္တန္းတစ္ခုခုကို ေရြးခ်ယ္ၿပီး ေက်ာင္းတက္ဖို႔ေရာက္လာမည့္ ေက်ာင္းသားဟာ ကိုယ္တက္မည့္ေက်ာင္းဟာ သက္ဆိုင္ရာဌာနမွာ မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ေက်ာင္းဟုတ္/မဟုတ္ သိဖို႔အေရးႀကီးပါတယ္။ တကယ္လို႔ ေနာက္ေပၚ လုပ္စားေက်ာင္းတစ္ခုခုက ေခၚစာရလို႔ ဗီဇာေလွ်ာက္တဲ့အခါ သံရံုးက ေက်ာင္းသားတက္မည့္ေက်ာင္းကို မွတ္ပံုတင္ထားျခင္းရွိ/မရွိ စစ္မွာပါ၊ စစ္လို႔မရွိေၾကာင္း သိရင္ ေက်ာင္းသားအတြက္ မ်ားစြာ နစ္နာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို သတိထားဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။

ၿခံဳေျပာရရင္ေတာ့ ဒီအခ်က္ေလးခ်က္ဟာ ေက်ာင္းသားအေတာ္မ်ားမ်ားအတြက္ ေၾကာက္စရာေတြေတာ့လည္း မဟုတ္ပါဘူး။ သို႔ေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕ဒီဂရီအဆင့္မတက္ႏိုင္ေသးတဲ့ ေက်ာင္းသားေတြအတြက္ အခက္အခဲ တစ္ခုေတာ့ ျဖစ္ေကာင္းျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့လည္း UK မွာ ဒီဂရီအဆင့္တက္ဖို႔ဆိုတာ အေတာ္ေတာ့ မလြယ္လွပါဘူး။ မလြယ္ဘူးဆိုတာ ေငြေရးေၾကးေရးပိုင္းကို ေျပာပါတယ္။ အရည္းအခ်င္းကေတာ့ သူ႔ဟာနဲ႔သူ ရွိၾကမွာခ်ည္းပါပဲ။ ဒီဂရီအဆင့္မွာလည္း College နဲ႔ University ေတြအလိုက္ ကဲြျပားမႈရွိတဲ့အတြက္ Fee ေၾကးသြင္းရပံုခ်င္းမတူပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေယဘုယ် ေျပာရရရင္ေတာ့ တစ္ႏွစ္စာအတြက္ ေက်ာင္းသားတစ္ေယာက္ဟာ အနည္းဆံုး စတာလင္ေပါင္ ငါးေထာင္ကေန တစ္ေသာင္းသံုးေထာင္အထိ သြင္းရေလ့ရွိပါတယ္။ အိမ္ကမေထာက္ပံ့ႏိုင္ရင္၊ သို႔မဟုတ္ အဖြဲ႔အစည္းတစ္ခုခုက စေကာလားရွစ္မရရင္ အာရွေက်ာင္းသားေတြအတြက္ မလြယ္ေရးခ် မလြယ္ပါပဲ။

က်ေနာ္လည္း ေရာက္စက ဒီလိုပဲ အျပင္ေက်ာင္းက ေခၚစာနဲ႔ ေရာက္လာတာပါ၊ ေရာက္ၿပီး ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ေနမွ တကၠသိုလ္တက္ရရွာတာပါဗ်ာ့။ အခုေတာ့ ဗီဇာလည္း မက်ေသး၊ ေက်ာင္းကလည္း တန္းလန္းနဲ႔ ဆန္႔တငင္ငင္ ျဖစ္ေနေလရဲ႕။ ပံုမွန္အတိုင္းဆို ဗီဇာတင္ၿပီး ႏွစ္လ နဲ႔ သံုးလအၾကားမွာ အေျဖသိရတတ္ပါတယ္။ အခုေတာ့ ပံုမွန္မဟုတ္ဘူး ထင္ရဲ႕၊ ေလးလအတြင္းေရာက္လာၿပီး ဘာမွ မလာေသးေတာ့ ကိုယ္လည္း အၾကပ္ထဲ ပါေနၿပီလား မသိဘူးဗ်ိဳ႕။ ၀ိုင္းလို႔သာ ဆုေတာင္းမစၾကပါေတာ့။ ေက်ာင္းေၾကးလည္း ရွိစုမဲ့စု အကုန္သြင္းထားၿပီးသားမို႔ ဗီဇာမေပးလို႔ကေတာ့ “ဖြတ္မရ ဓားမဆံုး” ကိန္းဆိုက္မွာ ျမင္ေယာင္မိေသးတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို ေျပာပါတယ္။ ေနာက္ၿပီး လာလမ္းကို ျပန္ရေအာင္ကလည္း ကိုယ့္ကို ေရေရလည္လည္ ႀကိဳမည့္သူက ရွိေတာ့တာမဟုတ္ဘူး၊ ဘာလို႔လဲဆိုေတာ့ မေစာင့္ႏိုင္လို႔ဆိုၿပီး မႏွစ္ကပဲ ယူသြားေလရဲ႕။ က်ေနာ့္ျဖစ္ပံု ေျပာပါတယ္ဗ်ာ့။