လူနဲ႔ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္း

He who is unable to live in society, or who has no need because he is sufficient for himself, must be either a beast or a god.

Aristotle (384 BC-322 BC)

လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲ မေနႏိုင္တဲ့သူ၊ သို႔မဟုတ္ သူ႔အတြက္ျပည့္စံုေနလို႔ ေနဖို႔မလိုတဲ့သူဆိုတာ တိရစၧာန္ ဒါမွမဟုတ္ နတ္ေဒ၀တာပဲ ျဖစ္ရမယ္။

အရစၥတိုတယ္လ္ (ဘီစီ၊ ၃၈၄-၃၂၂)

လြန္ခဲတဲ့ငါးႏွစ္ေလာက္က အိႏိၵယႏိုင္ငံ၊ ဟိုက္ဒရာဘတ္တကၠသိုလ္မွာ ပညာသင္ယူေနစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံေရးဒႆနဘာသာရပ္ကို သင္ၾကားေပးတဲ့ အဲဒီတုန္းက ဒႆနိကေဗဒဌာနမွဴးေဒါက္တာရာဂ်ဴးက အထက္ပါအရစၥတိုတယ္လ္ရဲ႕စကားကို အတန္းထဲမွာ ေျပာခဲ့ဖူးတာ အမွတ္ရေနမိေသးတယ္။ မွတ္မွတ္ရရ "City and State" ဆိုတဲ့ Topic ကို သင္ၾကားစဥ္မွာ ေျပာခဲ့တာလို႔ မွတ္မိေနပါတယ္။ အဲဒီတုန္းကေတာ့ စာေမးပဲြေျဖတဲ့အခါ သာမန္အမွတ္ရရံု ဖတ္/မွတ္ခဲ့တာပါပဲ။ ဒါေပမဲ့ အခ်ိန္ၾကာလာတာနဲ႔အမွ် လူေလာကထဲ က်င္လည္ေနရစဥ္တစ္္ေလွ်ာက္ “လူဟာ တစ္ေယာက္တည္းေနလို႔ အဆင္မေျပတဲ့ သတၱ၀ါတစ္မ်ိဳးပဲ” ဆိုတဲ့အေတြးဟာ တေျဖးေျဖး ေခါင္းထဲ၀င္ေရာက္လာပါတယ္။ အဲဒီအေတြးေၾကာင့္ပဲ ဂရိဒႆနဆရာႀကီး အရစၥတိုတယ္ရဲ႕ စကားကို ျပန္ရွာမိတယ္။ ဒါေပမဲ့ ဘယ္စာအုပ္ထဲပါမွန္းမသိလို႔ ရွိေစေတာ့ဆိုၿပီး ပစ္ထားလိုက္တာ ဒီကေန႔အထိပဲ ဆိုပါေတာ့။

ဒီေန႔ေတာ့ ကံေကာင္းေထာက္မစြာနဲ႔ အလင္းတန္းရဲ႕ အဆိုအမိန္႔ေသတၱာေလးထဲမွာ ေပၚေနတာ ေတြ႔ရလို႔ ဒီအေတြးကို ျပန္လည္ေကာက္ယူမိတာပါ။ အရင္ပို႔စ္ေတြထဲမွာ “အေတြးအေခၚတစ္ခုဟာ အခ်ိန္ကာလတစ္ခုခုကို ကိုယ္စားျပဳတာလည္းျဖစ္ႏိုင္တယ္၊ သို႔မဟုတ္ အခ်ိန္ကာလအားလံုးကို ကိုယ္စားျပဳတာလည္း ျဖစ္ႏိုင္တယ္” လို႔ က်ေနာ္ေရးခဲ့ဖူးပါတယ္။ အဲဒီႏွစ္မ်ိဳးအနက္ အရစၥတိုတယ္လ္ရဲ႕အထက္ပါ အေတြးအေခၚဟာ ဒုတိယအမ်ိဳးအစားထဲပါတယ္လို႔ ဆိုခ်င္ပါတယ္။ စာဖတ္သူ ေက်နပ္မွလက္ခံပါ။ လူတိုင္းလြတ္လပ္စြာ ကြဲလြဲခြင့္ရွိၾကပါတယ္။ က်ေနာ့္ကိုယ္ပိုင္ခံယူခ်က္ကို တင္ျပျခင္းမွ်သာျဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာ့ဒႆနေလာကကို ယေန႔အထိ ခ်ဳပ္ကိုင္ထားဆဲျဖစ္တဲ့ ဂရိခ္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚဟာ သမိုင္းေၾကာင္းအရ အရစၥတိုတယ္မွာ အဆံုးသတ္ေနတာ ေတြ႔ရမွာပါ။ ေထးလိဇ္ (Thales, c.624-546 BCE) တို႔လက္ထက္ကစၿပီး အရစၥတိုတယ္လ္တို႔လက္ထက္အထိ ဘီစီရာစုႏွစ္ သံုးခုအတြင္းမွာ ေပၚထြန္းခဲ့တဲ့ ဂရိဒႆနဆရာႀကီး (၁၄) ေယာက္ရွိပါတယ္။ အဲဒီ (၁၄)ဦးေသာ ဆရာႀကီးတို႔အနက္ ေရွ႕ပိုင္းဆရာႀကီး (၁၁) ဦးရဲ႕ ဒႆနေတြမွာ ျပင္ပသဘာ၀တရားႀကီးကို ေယဘုယ်အေျခခံထားတာ ေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ပိုင္းဆရာ (၃)ဦးျဖစ္တဲ့ ေဆာ့ခရတိၱ၊ ပေလတိုနဲ႔ အရစၥတိုတယ္လ္တုိ႔ကေတာ့ မ်ားေသာအားျဖင့္ လူနဲ႔ လူ႔အသိုင္းအ၀ုိင္းကို ဗဟုိျပဳၿပီး ေတြးေခၚခဲ့ၾကတာ ေတြ႔ရပါတယ္။

အဲဒီ (၁၄)ေယာက္အနက္ ေနာက္ဆံုးျဖစ္တဲ့ အရစၥတိုတယ္လ္ကေတာ့ ေနာက္ဆံုးပိတ္ အိပ္နဲ႔လြယ္ဆိုသလို ယုတိၱေဗဒအပါအ၀င္၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လူမႈေရး၊ ပညာေရးစတဲ့ နယ္ပယ္စံုကို ၀င္စားေတြးေခၚခဲ့ေၾကာင္း မွတ္တမ္းအတင္ခံရသူပါ။ အသက္ငယ္ငယ္နဲ႔ သူ႔ဆရာပေလတိုရဲ႕ Academy မွာဆရာျဖစ္လာတဲ့ အရစၥတိုတယ္လ္ဟာ ဆရာပေလတိုရဲ႕ လက္ရံုးႀကီးတစ္ဆူျဖစ္သလို ေက်ာင္းသူေက်ာင္းသားေတြရဲ႕ ေလးစားခ်စ္ခင္ရတဲ့ ဆရာတစ္ဆူလည္းျဖစ္ေၾကာင္းဆိုပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ ဂရိဒႆနသမိုင္းေၾကာင္းအရ သူ႔ကို ေနာက္ဆံုးထားေပမဲ့ သူ႔ေနာက္မွာ အေတြးအေခၚပညာရွင္ေတြ မေပၚထြန္းခဲ့ဘူးလို႔ မယူဆႏိုင္ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ ေနာက္ေပၚတဲ့ အေတြးအေခၚရွင္ေတြဟာ အရစၥတိုတယ္လ္ရဲ႕ အယူအဆေတြကို လႊမ္းမိုးႏိုင္ေလာက္ေအာင္ ၾသဇာမေညာင္းခဲ့ၾကလို႔သာ သူတို႔ကို စာရင္းထဲ မထည့္တာလို႔ က်ေနာ္လက္ခံပါတယ္။

လူသားကုိ ပဓာနျပဳၿပီးေတြးတဲ့ အရစၥတိုတယ္လ္က လူကို ျမင္ရာမွာ လူအသိုင္းအ၀ိုင္းထဲက လူကိုပဲ လူလို႔သတ္မွတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ သူ႔ရဲ႕ လူ႔အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္လို႔လည္း ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သူ႔အလိုအရ လူဆိုတာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲမွာပဲ ေနရမယ္။ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲေနတဲ့သူမွသာလွ်င္ လူပီသတယ္ လို႔ ဆိုလိုခ်င္ပံုရပါတယ္။ သူ႔စကားကို ေထာက္ခံႏိုင္သလို၊ ျငင္းဆိုျခင္းလည္း ျပဳႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း (၂၃၀၀)က အေတြးအေခၚတစ္ခုကို အဖက္ဖက္ကတိုးတက္ဖြံ႕ၿဖိဳးေနၿပီးျဖစ္တဲ့ ယေန႔ေခတ္အျမင္နဲ႔ ျပန္ၾကည့္ရင္ေတာ့ ျပည့္စံုေသာအယူအဆတစ္ခုအေနနဲ႔ သတ္မွတ္ခ်င္မွ သတ္မွတ္ၾကမွာပါ။

ၿပီးခဲ့တဲ့သတင္းပတ္ (ဂြ်န္ ၇ ရက္ေန႔) က ထြက္လာတဲ့ Telegraph သတင္းစာရဲ႕ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာပါ သတင္းတစ္ပုဒ္က ကေမၺာဒီးယားႏိုင္ငံမွာ အသက္ (၂၉)ႏွစ္အရြယ္ရွိ အမ်ိဳးသမီးတစ္ဦးကို ေတာထဲမွာ ေတြ႔လို႔ေခၚလာခဲ့ရေၾကာင္း ဆိုထားပါတယ္။ သူ႔ကို Rochom P'ngieng လို႔နာမည္ေပးထားေပမဲ့ အမ်ားကေတာ့ Jungle Woman (ေတာတြင္းသူ) လို႔ပဲ ေခၚၾကပါတယ္။ သူဟာ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕အျပင္ဘက္ေတာထဲမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာေနခဲ့ရလို႔ လူ႔သားတစ္ဦးရဲ႕အျပဴအမူေတြ ေပ်ာက္ဆံုးေနသူပါ။ ကေမၺာဒီးယားႏိုင္ငံသံုးဘာသာစကားေတြျဖစ္တဲ့ ခမာ(Khmer)နဲ႔ ဖနန္း (P'nang) ဘာသာစကားေတြကိုလည္းတစ္ခုမွ မေျပာတတ္သလို၊ အသံံထြက္သမွ်ေတြဟာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္ေကာင္ရဲ႕ ေအာ္ဟစ္သံလိုပါပဲတဲ့။ လမ္းေလွ်ာက္ၿပီးမသြားတတ္တဲ့အတြက္ တြားသြားေနရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ အ၀တ္အစားေတြ၀တ္ေပးရင္လည္း ျပန္ျပန္ခြ်တ္ပစ္ျပန္သတဲ့။ (ၾကည့္ရဲဘူး)။

ဒီအမ်ိဳးသမီးဟာ အရစၥတိုတယ္လ္စကားအရ လူမပီသသူျဖစ္ပါတယ္။ တစ္နည္းအားျဖစ္ တိရစၧာန္သာသာလူသားလို႔ေတာင္ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ကေမၺာဒီယားသားေတြကလည္း သူ႔ကို "Half-animal girl" (တိရစၧာန္တစ္ပိုင္းကညာ) လို႔ေခၚဆိုၾကေၾကာင္း သတင္းစာကေရးထားပါတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲ ဆိုေတာ့ သူ႔အျပဳအမူေတြအားလံုးဟာ တိရစၧာန္တစ္ေကာင္ရဲ႕ အမူအက်င့္ေတြခ်ည္းျဖစ္ေနလို႔ပါတဲ့။ ဒီအမ်ိဳးသမီးရဲ႕အျဖစ္အပ်က္ဟာ အရစၥတိုတယ္လ္ရဲ႕ စကားကို ေထာက္ခံေနသလိုပါပဲ။ ဒါဟာ အလြန္ျမင္သာတဲ့ ျမင္ကြင္းတစ္ခုပါ။

ဒါေပမဲ့ အရစၥတိုတယ္လ္စကားရဲ႕ အဓိပၸါယ္ဟာ ဒီေလာက္နဲ႔ ရပ္ေနမွာမဟုတ္ပါဘူး။ အခ်ိဳ႕လူေတြဟာ လူ႔အသိုင္းထဲေတာ့ ေနၾကပါရဲ႕။ ဒါေပမဲ့ လူေတြနဲ႔ အဆက္အဆံမလုပ္ခ်င္ၾကတာေတြလည္း ေတြဖူးၾကမွာပါ။ ဒီလိုအဆက္မလုပ္ခ်င္ျခင္းရဲ႕အေၾကာင္းကေတာ့ အမ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ အဲဒီထဲမွာ လူေတြနဲ႔ေနရင္ အျပစ္ျမင္တတ္လြန္းတဲ့အက်င့္ရွိတာလည္းပါႏိုင္သလို ကိုယ့္ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္ကို အမ်ားမသိေစခ်င္တာလည္း အေၾကာင္းတစ္ခုအေနနဲ႔ပါ၀င္တယ္။

မႏွစ္က ဟိုးေလးတစ္ေက်ာ္ျဖစ္သြားခဲ့တဲ့ သတင္းတစ္ပုဒ္ကို ျပန္မွတ္မိၾကလိမ့္ဦးမယ္လို႔ ထင္ပါတယ္။ ၾသစ္ထေရးလိယႏိုင္ငံမွာ အေဖလုပ္သူက ကိုယ့္သမီးကို ကုိုယ္တိုင္ျပန္ယူၿပီး အႏွစ္(၂၀)ေလာက္ ေျမေအာက္တိုက္ခန္းထဲထည့္ထားၿပီး ေပါင္းသင္းေနထိုင္ခဲ့တယ္။ အဲဒီမွာပဲ သမီးေတြ သားေတြေမြးပါတယ္။ ေမြးလာတဲ့ကေလးေတြဟာ အျပင္ပေလာကနဲ႔ ဘာအဆက္အစပ္မွ မရွိပါဘူး။ သူတို႔ရဲ႕မ်က္စိေရွ႕မွာ ျမင္ရတဲ့ လူသားဆိုလို႔ သူတို႔အေမနဲ႔ အေဖတျဖစ္လဲ အဘိုးပဲရွိပါတယ္။ သူတို႔ေလးေတြေရာ မိဘႏွစ္ဦးစလံုးပါ အရစၥတိုတယ္စကားအရ လူပီသခြင့္မရၾကေတာ့ပါဘူး။ အထူးသျဖင့္ ဒီအျဖစ္အပ်က္ရဲ႕ အဓိကတရားခံဟာ အေဖတျဖစ္လဲ အဘိုးျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီလူႀကီးဟာ လူျဖစ္ပါလွ်က္ လူ႔စိတ္မရွိ၊ တိရစၧာန္စိတ္ရွိတဲ့သူ လို႔ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ အရစၥတိုတယ္လ္ရဲ႕ စကားအရ ဒီလိုလူမ်ိဳးကို Beast သားရဲတိရစၧာန္လို႔ သတ္မွတ္ႏိုင္ပါတယ္။ လူဟာ လူစိတ္ရွိဖို႔ လုိအပ္ပါတယ္။ လူ႔စိတ္ဟာ လူရဲ႕ တန္းဖိုးပါပဲ။

အခ်ိဳ႕က်ေတာ့လည္း ကိုယ္ေနတဲ့ အသိုင္းအ၀ိုင္းဟာ ေနခ်င္စရာမေကာင္းေလာက္ေအာင္ျဖစ္လာတဲ့အခါ တစ္ကိုယ္တည္းေနရတာကို ပိုမိုသေဘာက်တတ္ၾကတာလည္း ေတြ႔ၾကရမွာပါ။ ဗုဒၶဘုရားေဟာၾကားခဲ့တဲ့တရားေတာ္ေျမာက္မ်ားစြာထဲက ဒီေနရာနဲ႔ ဆက္စပ္မႈရွိတဲ့ စကားေတာ္တစ္ခြန္းရွိပါတယ္။ “ဧကႆ စရိတံ ေသေယ်ာ၊ နတိၳ ဗာေလ သဟာယတာ (ဓမၼပဒ)” တဲ့။ “လူမိုက္မွာ ေပါင္းသင္းထိုက္တဲ့ ဂုဏ္မရွိတဲ့အတြက္ တစ္ေယာက္တည္းေနရတာ ပိုေကာင္းတယ္” လို႔ ဘုရားက ေဟာခဲ့ပါတယ္။ ေကာသမၻီျပည္က ရဟန္းေတြ ၀ိနည္းစည္းကမ္းတစ္ခုအေပၚျငင္းၾကခံုၾကရင္းက ေနာက္ဆံုး ခိုက္ရန္ျဖစ္တဲ့အထိျဖစ္လာၿပီး ဘုရားရွင္ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ဖ်န္ေျဖလို႔ေတာင္ မေျပေတာ့လုိ႔ တစ္ပါးတည္း ပါလိေလယ်ကေတာအုပ္ထဲမွာ တစ္၀ါတြင္းလံုး ႂကြေရာက္သီတင္းသံုးခဲ့ရေၾကာင္း ဓမၼပဒစာအုပ္ထဲ ဖတ္ခဲ့ရဖူးပါတယ္။

အရစၥတိုတယ္လ္ကေတာ့ ဒါမ်ိဳးကို “သူ႔အတြက္ျပည့္စံုေနလို႔ ေနဖို႔မလိုတဲ့သူဆိုရင္ေတာ့ နတ္ေဒ၀တာပဲျဖစ္ရမယ္” လိုဆိုပါတယ္။ ဟုတ္ပါတယ္။ ဘုရားဟာ နတ္ေဒ၀တာပါပဲ။ ဘယ္လိုနတ္ေဒ၀တာလဲဆိုေတာ့ “၀ိသုဒၶိနတ္ေဒ၀တာ” ျဖစ္ေၾကာင္း စာေပက ဆိုထားပါတယ္။ ဘုရားရွင္တို႔ရင္ထဲမွာ ဘယ္လို ကိေလသာအညစ္အေက်းမွ မက်န္မရွိ ပကတိသန္႔စင္ၿပီးသားျဖစ္တဲ့အတြက္ ဘုရားရွင္တို႔ကို ၀ိသုဒိၶေဒ၀ သို႔မဟုတ္ အလြန္စင္ၾကယ္ေသာနတ္ေဒ၀တာ လို႔ ေခၚေၾကာင္း မွတ္သားရပါတယ္။

ဒါေပမဲ့ အဲဒီလို အစစအရာျပည့္စံုၿပီးျဖစ္တဲ့ ဘုရားရွင္တို႔ေတာင္မွ ေတာထဲ ၾကာၾကာေနလို႔မျဖစ္ပါဘူး။ မဟာလူသားခႏၶာကိုယ္နဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဘုရားျမတ္စြာဟာလည္း အခ်ိန္တန္ေတာ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲ ျပန္၀င္လာရတာပါပဲ။ လူ႔အက်ိဳးကို သည္ပိုးေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့လူဟာ လူ႔အသိုင္းထဲေနတာ အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲေနတဲ့သူသာလွ်င္ လူ႔အေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္း/ဆိုးဆိုးေတြကို နားလည္ၿပီး ကိုယ့္အသိုင္းအ၀ိုင္းရဲ႕ လုိအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူသားဟာ လူအမ်ားနဲ႔ ေနႏိုင္သူျဖစ္ရပါ့မယ္။ ဒါျဖင့္ရင္ လူအမ်ားနဲ႔ ေနႏိုင္သူျဖစ္ေအာင္ ဘာေတြလိုအပ္ပါသလဲ။ ဒီေမးခြန္းဟာ အလြန္က်ယ္ျပန္႔ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ အတိုဆုံးအေျဖတစ္ခုကို ေတာင္းဆိုမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အဲဒီလိုအပ္ခ်က္ဟာ “နားလည္မႈ”ပါပဲ။

“နားလည္မႈ”။ ဟုတ္ပါတယ္။ No man is perfect “ျပည့္စံုတဲ့လူဆိုတာ မရွိပါဘူး” တဲ့။ သူမျပည့္စံုတာကို ျမင္ေနဖို႔လိုသလို ကိုယ့္မျပည့္စံုတာကို သိေနဖို႔လည္း အေရးႀကီးလွပါတယ္။ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ ေနေနသမွ် ဒီလို သူ႔လိုအပ္ခ်က္ ကိုယ္လိုအပ္ခ်က္ေတြကို သိရွိၿပီးေနတဲ့အခါ ခြ်တ္ယြင္းခ်က္ကို ေတြ႔တိုင္း ခြင့္လႊတ္ႏိုင္လာပါတယ္။ ဒါကို က်ေနာ္က “နားလည္မႈ” လို႔ အမည္ေပးပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က လူတစ္ေယာက္အေပၚ အလြန္အထင္ႀကီးမိတတ္တာမ်ိဳးရွိပါတယ္။ အဲဒီကိုယ္အထင္ႀကီးတဲ့လူမွာ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တစ္ခုခုေတြ႔လာတဲ့အခါ နားလည္မႈမေပးႏိုင္ပဲ အဆိုးျမင္မႈေတြ ၀င္လာတတ္ပါတယ္။ ဒါဟာ တစ္ဘက္လူရဲ႕ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မဟုတ္ပါဘူး။ အထင္ႀကီးမိသူရဲ႕ ျပစ္ခ်က္သာျဖစ္ပါတယ္။ သူက အစကတည္းက တစ္ဘက္လူကို လူလို႔ျမင္မထားတဲ့အတြက္ တစ္နည္းအားျဖင့္ သူ႔လိုအထင္ႀကီးစရာေကာင္းတဲ့လူမွာလည္း ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္တစ္ခုခုေတာ့ ရွိႏိုင္တယ္ဆိုတာ လက္ခံမထားမိတဲ့အတြက္ ဒီလိုျဖစ္ရတာပါ။

ဒီသေဘာကို Give and Take “အေပးအယူ” သေဘာလို႔လဲ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ သူ႔လိုအပ္ခ်က္ကို ကိုယ့္ဖက္က နားလည္ေပးလိုက္တဲ့အခါ ကိုယ့္လိုအပ္ခ်က္ရွိတဲ့အခါလည္း သူ႔ဘက္က နားလည္ေပးလာႏိုင္ပါတယ္။ သို႔မဟုတ္ သူ႔ဘက္က နားလည္မေပးႏိုင္တာမ်ိဳးကို ေတြ႔ရင္လည္း ဒါဟာ သူ႔ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္တစ္ခုပဲလို႔ ကိုယ့္ဖက္က ဆက္ၿပီးနားလည္ေပးလိုက္ရင္ စိတ္ထဲမွာ အတံုးအခဲေတြဟာ ေျပေလ်ာ့သြားႏိုင္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲေနသူမွန္သမွ် အဆင္မေျပမႈဆိုတာ တစ္မ်ိဳးမဟုတ္တစ္မ်ိဳးနဲ႔ ေတြ႔ေနရမွာခ်ည္းပါပဲ။ အဲဒီအခါမွာ အထက္မွာေျပာခဲ့သလို နားလည္မႈရွိတဲ့လူဟာ ခြင့္လႊတ္ႏိုင္တဲ့အစြမ္းသတိၱေတြရလာပါတယ္။ အမွန္ေတာ့ နားလည္မႈလြဲလို႔ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္ၾကတာပါ။ ခြင့္မလႊတ္ႏိုင္မႈျဖစ္ေပၚလာလိုက္တာနဲ႔ တစ္ဦးနဲ႔ တစ္ဦးၾကားမွာ ဆန္႔က်င္မႈဆိုတဲ့ ပဋိပကၡသေဘာေတြ ၀င္လာပါတယ္။ အဲဒီပဋိပကၡေတြဟာ အမိႈက္ကစ ျပႆာဒ္မီးေလာင္ျဖစ္ၿပီး ကမၻာ့စစ္ပြဲႀကီးေတြျဖစ္ရတဲ့အထိ ႀကီးထြားလာႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္အရစၥတိုတယ္က လူဟာ လူ႔အသိုင္းအ၀ုိင္းထဲမွာ ရွိေနရမယ္၊ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲ ရွိမေနႏိုင္ရင္ေတာ့ တိရစၧာန္ ဒါမွမဟုတ္ နတ္ေဒ၀တာပဲ ျဖစ္ရမယ္ လို႔ဆုိခဲ့ဟန္တူပါတယ္။ လူ႔အသိုင္းထဲေနဖို႔အတြက္ “နားလည္မႈ” ရွိရမယ္လို႔ က်ေနာ္အဆိုျပဳပါတယ္။ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲမေနႏိုင္တဲ့အခါ ေမးစရာ ေမးခြန္းက “ငါဟာ တိရစၧာန္လား ဒါမွမဟုတ္ နတ္ေဒ၀တာလား” ဆိုတာပါပဲ။ ကိုယ့္ကိုယ္ကို လူပါလို႔ အေျဖေပးရင္ေတာ့ လူ႔အသိုင္းအ၀ိုင္းထဲဆက္ေနႏိုင္ေအာင္ က်ိဳးစားရပါလိမ့္မည္။ အဲဒီအတြက္ လက္ကိုင္ထားရမွာက က်ေနာ္အဆိုျပဳခဲ့တဲ့ “နားလည္မႈ”ပါပဲ။